Style radzenia sobie w sytuacjach stresowych i zjawisko wypalenia zawodowego pedagogów specjalnych

Abstrakt

Celem badań było ustalenie, czy aspekty wypalenia zawodowego: wyczerpanie psychofizyczne, brak zaangażowania w relację z podopiecznymi, poczucie braku skuteczności zawodowej oraz rozczarowanie są w istotny sposób powiązane z specyfiką pracy nauczania, opieki i wychowania w szkolnictwie specjalnym. 

Celem badań było również ustalenie związku między przyjmowanymi przez nauczycieli stylami radzenia sobie w sytuacji stresowej: skoncentrowany na zadaniu, skoncentrowany na emocjach oraz skoncentrowany na unikaniu, z przyjętym kryterium stopnia niepełnosprawności intelektualnej uczniów. 

Analizy dokonano, przyjmując jako kryterium różnicujące stopień niepełnosprawności intelektualnej uczniów, z którymi pracują nauczyciele. Badania zrealizowano wśród 77 nauczycieli Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego im. UNICEF w Słupsku. W celu zebrania materiału badawczego zastosowano sondaż diagnostyczny z wykorzystaniem następujących narzędzi badawczych: Kwestionariusz radzenia sobie w sytua-cjach stresowych – CISS oraz Kwestionariusz wypalenia zawodowego – LBQ Massima Santinello. 

Analiza uzyskanych wyników wskazuje na istnienie związku między wypaleniem zawodowym nauczycieli szkolnictwa specjalnego a stopniem niepełnosprawności uczniów, z którymi pracują. Zaobserwowano zależność poczucia wypalenia w ocenie własnych kompetencji (poczucie braku skuteczności) od stopnia niepełnosprawności intelektualnej uczniów; subiektywnie oceniana przez nauczycieli skuteczność spada, gdy za-burzenia poziomu rozwoju intelektualnego i funkcjonowania społecznego ucznia są poważniejsze. 

Uzyskane wyniki badań wskazują również na styl radzenia sobie skoncentrowany na zadaniu jako dominujący wśród badanych nauczycieli pracujących z uczniami z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim i głębokim.