PRZEGLĄD BADAŃ NAD ZDALNĄ EDUKACJĄ PROWADZONĄ W POLSKIEJ SZKOLE PODCZAS PIERWSZEJ FALI PANDEMII COVID-19 – O PRYMACIE TECHNIKI I TECHNOLOGII NAD REFLEKSJĄ PEDAGOGICZNĄ

Abstrakt

Celem artykułu jest z jednej strony krytyczna integracja wiedzy uzyskanej w drodze badań nad edukacją zdalną (jej organizacją i realizacją), prowadzonych przez różne zespoły w pierwszej fali pandemii COVID-19; z drugiej zaś uchwycenie stanu teoretycznej i metodologicznej refleksji ujawniającej się w samych badawczych projektach poszczególnych zespołów. 

W przeglądzie wykorzystano 9 badań ankietowych przeprowadzonych przez różne podmioty, wśród różnych i różnolicznych grup: nauczycieli, rodziców, uczniów i/lub dyrektorów, w okresie od kwiet-nia do czerwca 2020 roku. Analiza raportów ukierunkowana na integrację wiedzy płynącej z różnych badań, dotyczyła trzech wymiarów edukacji na odległość realizowanej za pomocą technologii informacyjno-komunikacyjnych: technicznego – związanego z dostępnością sprzętu koniecznego do realizacji edukacji przez Internet, kompetencyjnego – związanego z umiejętnościami cyfrowymi uczniów i nauczy-cieli oraz dydaktycznego – związanego z samą metodyką nauczania w środowisku cyfrowym. Pomimo licznych metodologicznych trudności w zestawianiu i porównywaniu danych z nich płynących, analiza ta pozwoliła – do pewnego stopnia – poznać obszar praktyki nauczycielskiej w świecie cyfrowym tzn.: ustalić fakty dotyczące przede wszystkim deficytów i zasobów technicznych i technologicznych oraz ich uruchamiania i przez to dostrzec zjawisko wysokiej mobilizacji zasobów ludzkich (indywidulanych i grupowych), rzeczowych, systemowych do realizacji zadania dotąd nieznanego i w niespotykanej skali; postawić kolejne pytania i hipotezy dla przyszłych badań. 

Analiza krytyczna, zmierzająca do uchwycenia stanu refleksji teoretycznej i metodologicznej na temat kształcenia na odległość, koncentrowała się na sposobach formułowania pytań, kafeterii odpowiedzi oraz na pytaniach, które nie zostały zadane. Dostrzegalną słabością samych badań nad nauczyciel-skimi praktykami edukacyjnymi była koncentracja badaczy na wymiarze technicznym i technologicznym przy zaniedbaniu wymiaru pedagogicznego tych praktyk. Krytyczna analiza w tym zakresie prowadziła do hipotez i pytań na temat niejawnych założeń i schematów leżących u podłoża tak zaprojektowanych badań. Pozwoliła na sformułowanie rekomendacji do poszerzania pola badania dydaktyki edukacji zdal-nej ku wyraźniejszemu eksponowaniu istotnych komponentów nauczania i uczenia się w środowisku cyfrowym.