Kobiecość i kariera zawodowa Polek w przestrzeni militarnej. Badania doświadczeń kobiet w stopniu oficerskim
DOI:
https://doi.org/10.34813/03coll2023Słowa kluczowe:
kobiety w zawodach zmaskulinizowanych, kariera kobiet, wojsko, żołnierkaAbstrakt
Z chwilą przystąpienia Polski do struktur Sojuszu Północnoatlantyckiego rozpoczął się proces militarnej partycypacji Polek. Artykuł podejmuje zagadnienie konstruowania wojskowej kariery zawodowej przez kobiety w stopniu oficera. Badanie miało na celu rekonstrukcję doświadczeń zawodowych kobiet wojskowego korpusu oficerskiego oraz analizę procesów konstruowania przez nie karier. Grupę badawczą stanowiło 31 żołnierek w stopniu oficera. Posłużono się indywidualnym wywiadem częściowo ustrukturyzowanym, składającym się z części narracyjnej oraz części wywiadu swobodnego z listą poszukiwanych informacji w formie scenariusza wywiadu, stworzonego na podstawie szczegółowych pytań badawczych. W artykule skoncentrowano się na tej części wyników, które nawiązują do związanych z postrzeganiem przez badane własnej pozycji i roli zawodowej oraz znaczeń nadawanych pojęciu kariery wojskowej. Badanie wykazało, że tylko około połowa żołnierek uważa, że zrealizowała, realizuje bądź zaczyna realizować karierę. Okazuje się, że niejednoznaczność wzorców wpisujących się w pojęcie żołnierskości kobiet prowadzi do wewnętrznego rozłamu w sposobie definiowania siebie w roli żołnierki.
Bibliografia
Baaz, M., & Stern, M. (2013). Fearless fighters and submissive wives: Negotiating identity among women soldiers in the Congo (DRC). Armed Forces & Society, 39(4), 711–739. http://doi.org/10.1177/0095327X12459715
Badaro, M. (2014). „One of the guys”: military women, paradoxical individuality, and the transformations of the Argentine Army. American Anthropologist, 117(1), 86–99. http://doi.org/10.1111/aman.12163
Bauman, T. (2001). Podstawowe Założenia Badań Jakościowych. In: T. Pilch, T. Bauman (red.). Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe (267–293). Wydawnictwo Akademickie Żak.
Baranowska, A. (2016). Wojsko jako przedmiot badań społecznych: uwagi na mar- ginesie badań własnych, Zeszyty Naukowe WSG, 27, seria: „Edukacja – Rodzina – Społeczeństwo” (1), 175–192.
Berger, P. L., & Luckmann, T. (1983). Społeczne tworzenie rzeczywistości, trans. J. Niżnik. Państwowy Instytut Wydawniczy.
Branicka, J., & Baran-Wojtachnio, M. (2009). Służba zawodowa kobiet – żołnierzy. WBSS.
Connell, R. (2005). Masculinities. Polity Press.
Conard, P., & Scott-Tilley, D. (2015). The lived experience of female veterans deployed to the Gulf War II. Nursing Forum, 50(4), 228–240. http://doi.org/10.1111/nuf.12097
Czuba, B. (2015). Kobiety w wojsku: przystosowanie zawodowe, relacje społeczne, emocje: studium socjologiczne. Wojskowa Akademia Techniczna.
Daphna-Tekoah S., Harel-Shalev A., & Harpaz-Rotem I. (2021). Thank you for hearing my voice – listening to women combat veterans in the United States and Israeli militaries. Frontiers in Psychology, 12, Article 769123. http://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.769123
Dębska, A. (2004). Kobieta w mundurze: czyli nowa jakość w systemie bezpieczeństwa państwa. Wydawnictwo Adam Marszałek.
Drapikowska, B. (2013). Kompetencje dowódcze – własne oraz innych kobiet – w opiniach kobiet – żołnierzy. Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej, 4(8), 68–84.
Do, J. J., & Samuels, S. M. (2021). I am a warrior: An analysis of the military masculine-warrior narrative among U.S. Air Force officer candidates. Armed Forces and Society, 47(1), 25–47. http://doi.org/10.1177/0095327X20931561
Doan, A., & Portillo, S. (2017). Not a woman, but a soldier: Exploring identity through translocational positionality. Sex Roles, 76(3–4), 1–14. http://doi.org/10.1007/s11199-016-0661-7
Dodds, C. D., & Kiernan, M. D. (2019). Hidden veterans: A review of the literature on women veterans in contemporary society. Illness, Crisis, & Loss, 27(4), 293–310. http://doi.org/10.1177/1054137319834775
Dufrat, J. (2001). Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej: od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908–1918/1919). Wydawnictwo Adam Marszałek.
Eichler, M. (2022). Making military and Veteran women (in)visible: the continuity of gendered experiences in military-to-civilian transition. Journal of Military, Vet- eran and Family Health, 8(1), 38. http://doi.org/10.3138/jmvfh-2021-0077
Eichler, M. (2016). Add female veterans and stir? A feminist perspective on gender- ing veterans research. Armed Forces & Society, 43(4), 674–694. http://doi.org/10.1177%2F0095327X16682785
Feldman, S. E., & Hanlon, C. (2012). Count us in: The experiences of female war, peacemaking, and peacekeeping veterans. Armed Forces & Society, 38(2), 205–224. http://doi.org/10.1177/0095327X11410859
Flick, U. (2011). Managing Quality in Qualitative Research. SAGE Publications.
Guba, E. G. ,& Lincoln, Y. S. (2005). Paradigmatic controversies, contradictions, and emerging confluences. In: N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), The SAGE handbook of qualitative research, 3rd ed., (191–215). Sage.
Gutierrez, P. M., Brenner, L. A., Rings, J. A., Devore, M. D., Kelly,P.J., Staves,P.J., Kelly, C. M., & Kaplan, M. S. (2013). A qualitative description of female veterans’ deployment-related experiences and potential suicide risk factors. Journal of Clinical Psychology, 69(9), 923–935. http://doi.org/10.1002/jclp.21997
Gozdur, S. (2021). Skala jest ogromna, tylko bardzo dużo osób boi się o tym mówić. O molestowaniu i mobbingu w służbach mundurowych. https://warszawa.naszemiasto.pl/skala-jest-ogromna-tylko-bardzo-duzo-osob-boi-sie-o-tym/ar/c15-8138033.
Harel-Shalev, A., & Daphna-Tekoah, S. (2019). Breaking the binaries in security studies: A gendered analysis of women in combat (Oxford Studies in Gender and International Relations). Oxford University Press.
Harel-Shalev, A., & Daphna-Tekoah, S. (2015).Genderingconflictanalysis:Analysing Israeli female combatants’ experiences. In: S. Shekhawat (Eds.). Female combatants in conflict and peace: Challenging gender in violence and post-conflict reintegration (69– 83). Palgrave Macmillan. http://doi.org/10.1057/9781137516565_5
Harrison, D. Laliberté, L. (1997). Gender, the military, and military family support. In: L. Weinstein, & C. White (Eds). Wives and warriors: Women and the Military in the United States and Canada (35–53). Bergin & Gravey.
Heinecken, L. (2015). Are women ‘really’ making a unique contribution to peace- keeping? Journal of International Peacekeeping, 19(3–4), 227–248. http://doi.org/10.1163/18754112-01904002
Judzińska, A. (2020). Wojskowa kariera zawodowa w doświadczeniach kobiet. Studium socjopedagogiczne. Wydawnictwo Naukowe UAM.
Karazi‐Presler, T. (2020). Note passing as gendered practices of public ambiguity in a hyper‐masculine organization. Gender, Work & Organization, 27(4), 615–631. https://doi.org/10.1111/gwao.12439
Kaźmierska, K. (1997). Wywiad narracyjny – technika i pojęcia analityczne. In: M. Czyżewski, A. Piotrowski, & A. Rokuszewska-Pawełek (red.). Biografia a tożsamość narodowa (34–44). Katedra Socjologii Kultury Uniwersytetu Łódzkiego.
Kiven, J. K., & Sone, P. M. (2015). Gender in the military: A phenomenological study of the lived experience of female soldiers in the Cameroon Army. International Jour- nal of Social Science Research, 3(1), 100–119. http://doi.org/10.5296/ijssr.v3i1.7069
Knudsen, S. E., & Teisen, M. S. (2018). Negotiating gender: Female combat soldiers in Denmark. Kvinder, Køn & Forskning, 2–3, 49–61. http://doi.org/10.7146/kkf.v27i2-3.110847
Kopciewicz, L. (2003). Polityka kobiecości jako pedagogika różnic. Wydawnictwo Impuls.
Kubinowski,D.(2010). Jakościowe badania pedagogiczne: filozofia, metodyka, ewaluacja. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kos, E. Wywiad narracyjny jako metoda badań empirycznych. In: D. Urbaniak-Zając, & E. Kos (Eds.). Badania jakościowe w pedagogice. Wywiad narracyjny i obiektywna hermeneutyka (91–116). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kronsell, A. (2005). Gendered practices in institutions of hegemonic masculinity. International Feminist Journal of Politics, 7, 280–298. http://doi.org/10.1080/14616740500065170
Miller, L. L. (1997). Not just weapons of the weak: gender harassment as a form ofprotest for army men. Social Psychology Quarterly, 60(1), 32–51. http://doi.org/10.2307/2787010
Nanglu, D., & Chandhok, S. (2020). Experiences from the ground: narrative of a woman Marine soldier. Journal of Psychological Research, 14(2), 353–361. http://doi.org/10.32381/JPR.2019.14.02.13
Nuciari, M. (2006). Women in the Military. In: G. Caforio (Ed.). Handbook of the sociology of the military. Handbooks of sociology and social research (279–297). Springer US. http://doi.org/10.1007/0-387-34576-0_16
Parsons, T. (1972). Szkice z teorii socjologicznej, trans. A. Bentkowska. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Persson, A., & Sundevall. F. (2019). Conscripting women: Gender, soldiering, and military service in Sweden 1965–2018. Women’s History Review, 28(7), 1039–1056. http://doi.org/10.1080/09612025.2019.1596542
Piotrowska-Trybull, M., & Jabłońska-Wołoszyn, M. (2017). Atrybuty różnorodności kobiet żołnierzy w świetle wyników badań pilotażowych. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 3–4(116–117), 39–52.
Pocztowski, A.(1993). Rozwój potencjału pracy jako problem zarządzania zasobami ludzkimi w przedsiębiorstwie. Zeszyty Naukowe/Akademia Ekonomiczna w Krakowie. Seria Specjalna, Monografie, 118.
Sasson-Levy, O. (2003). Feminism and military gender practices: Israeli women soldiers in “masculine” roles. Sociological Inquiry, 73(3), 440–465. http://doi.org/10.1111/1475-682X.00064
Schein, E. H. (1996). Career anchors revisited: implications for career development in the 21st century. Academy of Management Perspectives, 10(4), 80–88. http://doi.org/10.5465/ame.1996.3145321
Segal ,M. W. (1995). Women’ smilitary roles cross-nationally: past, present, and future. Gender and Society, 9(6), 757–775. http://doi.org/10.1177/089124395009006008
Silva, J. M.(2008). A new generation of women?HowfemaleROTCcadetsnegotiate the tension between masculine military culture and traditional femininity. Social Forces, 87(2), 937–960. http://doi.org/10.1353/sof.0.0138
Sion, L. (2008). Peacekeeping and the gender regime Dutch female peacekeepers in Bosnia and Kosovo. Journal of Contemporary Ethnography, 37(5), 561–585. http://doi.org/10.1177/0891241607309988
Stachowitsch, S. (2013). Professional soldier, weak victim, patriotic heroine. International Feminist Journal of Politics, 15(2), 157–176. http://doi.org/10.1080/14616742.2012.699785
Stein-Mccormick, T. (2011). Sisters in arms: a case study of the experiences of women warriors in the United States Military. University of South Florida.
Straś-Romanowska, M., Bartosz, B. & Żurko, M.(red.).(2010). Badania narracyjne w psychologii. ENETEIA.
Strong, J. D., Findley, P., McMahon, S., & Angell, B. (2015). What is war? Female veterans’ experiences of combat in Iraq and Afghanistan. Journal of Women & Social Work, 30(4), 489–503. http://doi.org/10.1177/0886109915585383
Strong, J. D. (2013). Women at war: a qualitative study of combat experiences of female veterans of Iraq and Afghanistan. New Jersey – New Brunswick.
Wawrzykowska-Wierciochowa, D. (1988). Rycerki i samarytanki. Ministerstwo Obrony Narodowej.
Whitehead, A. (2005). Man to man violence: how masculinity may work as a dynamic risk factor. The Howard Journal of Crime and Justice, 44(4), 411–422. http://doi.org/10.1111/j.1468-2311.2005.00385x
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Aneta Judzińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.