WOKÓŁ RESILIENCE: BADANIA W DZIAŁANIU W NAUKOWYM KOLE PEDAGOGÓW „PRĘŻNOŚĆ” AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ W GDYNI
DOI:
https://doi.org/10.34813/15coll2024Słowa kluczowe:
resilience, czynniki chroniące, czynniki ryzyka, pedagogika społeczna, badania w działaniu, koło naukoweAbstrakt
Dotychczasowe próby przedstawienia resilience pozwalają z powodzeniem stosować fenomen w obszarze nauk społecznych (m.in. Rutter, 1987, 2006; Ollson i in., 2003, Borucka i Ostaszewski, 2008). Nadal jednak nie jest to zagadnienie wystarczająco obecne we wspomnianej dziedzinie, zwłaszcza w pedagogice (m.in. Junik, 2011; Gwiżdż, 2015; Smulczyk, 2019, Bzymek, 2020). Artykuł ma na celu przegląd wybranych ujęć prężności oraz odniesienie do działań praktycznych w Naukowym Kole Pedagogów „Prężność” przygotowujących do badań w działaniu.
Autorce przyświeca idea propagowania prężności w obszarze edukacji jako skutecznej formy rozwoju człowieka. Tym samym resilience widziane jako dyspozycja, proces i interakcja (Uchnast, 1997, Luthar i Cicchetti, 2000, Waller, 2001), staje się doskonałym narzędziem wzrostu jednostki i społeczeństwa. Ponadto treści poniższe zawierają twierdzenie, w którym rezyliencja widziana jako system (Ma- sten, 2014) łączy się w sposób znaczący z ideą pedagogiki społecznej Heleny Radlińskiej, o czym traktuje część artykułu. Resilience uobecnione w życiu studentów – przyszłych nauczycieli, wychowawców, opiekunów – ma szansę rozwijać się w wychowankach pozwalając im w ten sposób przezwyciężać negatywne skutki zjawisk i wydarzeń życiowych (Ogińska-Bulik i Jurczyński, 2001) oraz kształtować kompetencje społeczne i osobowe, wreszcie przekształcać środowisko widziane jako system, w którym siły prężności stają się siłami do zmian jednostkowych i społecznych.
Bibliografia
Bauman, T., Pilch, T. (2001). Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe. Wydawnictwo Akademickie Żak.
Bauman, Z. (2000). Globalizacja. PIW. Bauman, Z. (2007). Płynne życie. Wydawnictwo Literackie.
Bauman, Z. (2003). Razem osobno. Wydawnictwo Literackie.
Bond, L., Burns, J. M., Crai, A. O., Vella-Brodrick D. S., Sawyer S. M. (2003). Resilience dorastających: analiza koncepcji. Journal of Adolescence, 26, 1–11.
Borucka, A. (2011). Koncepcja resilience. Podstawowe założenia i nurty badań. W: Junik, W. (red.), Resilience – teoria – badania – praktyka (s. 15–16). Parpamedia.
Borucka, A., Pisarska A. (2012). Koncepcja resilience – czyli jak można pomóc dzieciom i młodzieży z grup podwyższonego ryzyka. W: Nowe wyzwania w wychowaniu i profilaktyce. Materiały konferencyjne (s. 1–4). Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Carr, W. (2010). Filozofia, metodologia i badania w działaniu. W: H. Červinková, B. D. Gołębniak (red.), Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane (29-44). Wydawnictwo Naukowe DSW.
Cyrulnik, B. (2015). Opiekunowie w rezyliencji. Studia Poradoznawcze / Counsellogy, 4, 122–127.
Czerepaniak-Walczak, M. (2001). Zaangażowanie, jego wymiary i konsekwencje. Człowiek – Teraźniejszość – Edukacja, nr specjalny: Normatywizm – etyczność zaangażowanie. Współczesne dyskusje o praktyczności pedagogiki, 139–145.
Gwiżdż, M. (2001). Rezyliencja i praktyka uważności, czyli jak budować odporność psychiczną dzieci i młodzieży. W: B. Majerek, A. Domagała-Kręcioch (red.), Kategorie (nie)obecne w edukacji: wychowanie, kształcenie, rozwój (s. 73–90). Impuls.
Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. PWN.
Hessen, S. (1997). Podstawy pedagogiki. Dzieła wybrane (t. 1). Wydawnictwo Akademckie Żak.
Hobfoll, S. E. (2006). Stres, kultura i społeczeństwo. GWP.
Junik, W. (2011). Zjawisko rezyliencji – wybrane problemy metodologiczne. W: W. Junik (red.), Resilience – teoria – badania – praktyka (s. 53–58). Parpamedia.
Kemmis, S., McTaggard, R. (2009). Uczestniczące badania interwencyjne. Działania komunikacyjne i sfera publiczna. W: N. C. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych (t. 1, 775-831). PWN.
Kostyło, L. (2011). Przesłanie pedagogii uciśnionych Paola Freire. Forum Oświatowe, 2(45), 7–26.
Lewin, K. (2010). Badania w działaniu a problemy mniejszości. W: H. Červinková, B. D. Gołębniak (red.), Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane (5-18). Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Mathews, G. (2005). Supermarket kultury. PIW.
Masten, A. S. (2014). Ordinary magic: Resilience in development. Guilford Press.
Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B. (red.). (2006). Psychologia poznawcza. PWN.
Ogińska-Bulik, N., Jurczyński, Z. (2011). Prężność u dzieci i młodzieży: charakterystyka i pomiar – Polska skala SPP 18. Polskie Forum Psychologiczne, 16(1), 7–28.
Oleś, P. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. PWN.
Radlińska, H. (1961). Pedagogika społeczna. Seria „Pisma Pedagogiczne”, t. 1 Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Reason, P., Bradbury, H. (2006). Handbook of Action Research. Sage. Rutter, M. (1987). Psychosocial Resilience and Protective Mechanisms. American Journal of Orthopsychiatry, 57(3), 316–331.
Theiss, W. (1984). Radlińska. Wiedza Powszechna.
Uchnast, Z. (1997). Prężność osobowa. Empiryczna typologia i metoda pomiaru. Roczniki Filozoficzne, 45(4), 27–51.
Waller, M. (2001). Resilience Ecosystemic Context: Evolution of the Concept. American Journal of Ortopsychiatry, 71, 290–297.
Witkowski, L. (red.) (2014). Niewidzialne środowisko. Pedagogika kompletna Heleny Radlińskiej jako krytyczna ekologia idei, umysłu i wychowania. O miejscu pedagogiki w przełomie dwoistości w humanistyce. Wydawnictwo Impuls.
Wołodźko, E. (2010). Badania w działaniu. Refleksja – wiedza – emancypacja. W: Kędzierska, H., (red.), Jakościowe inspiracje w badaniach edukacyjnych (107-120). Wydawnictwo UWM.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Agnieszka Bzymek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
