WIDMA REŻIMÓW TERRORU, STRACHU I LĘKU W PONOWOCZESNOŚCI: ICH SPOŁECZNE PRZYCZYNY, KONSEKWENCJE I SPOSOBY ICH OPANOWYWANIA
DOI:
https://doi.org/10.34813/12coll2023Słowa kluczowe:
Terror, strach, lęk, niepewność, kultury strachu, ponowoczesnośćAbstrakt
Artykuł jest próbą ukazania teoretycznych odniesień do zagadnień związanych z terrorem, strachem i lękiem z uwzględnieniem postrzegania ich społecznych przyczyn i konsekwencji. Zasadne jest osadzenie rozważań w postmodernizmie. Poszerzam analityczne horyzonty znaczeń przypisywanych szeroko rozumianym kulturom strachu, oddając ważniejsze trajektorie ich rozumienia. Współczesny habitus bezpieczeństwa immanentnie łączy się z widmami kultur strachu, połączenia tego jednak nie należy postrzegać w kontekście binarnym, lecz raczej hybrydycznym. Widma kultur strachu wyłaniają się w coraz to nowych odsłonach w rzeczywistości społecznej i przenikają do świadomości ludzi. Zajęły one poczesne miejsce w systemach zapewniania bezpieczeństwa i porządku publicznego, podsycane groźbą nieu- stannie czyhających na nas zagrożeń. Kultury strachu to potężne dyskursy osadzone w sposób zakamuflowany dla działań zarządzania populacjami, nie zawsze zgodnymi z interesem i wolą ogółu. Kultury strachu stanowią represyjne reżimy dla często globalnych interesariuszy próbujących swoją władzę re- alizować w coraz to nowych przestrzeniach. W zależności od posiadanych motywów mogą posługiwać się skalkulowanymi retorykami kultur strachu, umiejętnie je eskalując. Do retoryk tych należy wytwarza- nie i realizacja terroru, przemocy, przymusu, zastraszanie lub groźby wzbudzania strachu czy lęku w codziennym życiu zwykłych ludzi. Prowadzić to może do traumatyzowania całych pokoleń podatnych na retorykę lęku. Znajomość tych mechanizmów stanowić może siłę przeciwstawiania się retorykom strachu w codziennym życiu.
Bibliografia
Jarynowski, A., Paradowski, M.B., Buda, A. (2019). Modelling communities and populations: an introduction to computational social science. Studia Metodologiczne, 39, 123–152. http://doi.org/10.14746/sm.2019.39.5.
Bader, Ch. D., Baker, J. O., Day, L. E., Gordon, A. (2020). Fear itself: the causes and consequences of fear in america. Z wprowadzeniem E. Babbie. New York University Press.
Balibar, É. (2007). Trwoga mas: Polityka i filozofia przed Marksem i po Marksie. Tłum. A. Staroń. Dialog.
Bauman, Z. (2007). Płynne życie. Wydawnictwo Literackie.
Becker, E. (1973). The denial of death. The Free Press.
Derrida, J. (2016). Widma Marksa. Stan długu, praca żałoby i nowa Międzynarodówka.Wydawnictwo Naukowe PWN.
Duchliński, P. (2017). Atmosfera strachu i jej rola w doświadczeniu świata realnego. W: B. Bodzioch-Bryła, L. Dorak-Wojakowska (red.), Anatomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze (119–137). Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Elias, N. (2000). The civilizing process: sociogenetic and psychogenetic investiga-tions. Wydanie 2. Tłum. E. Jepbcott. Wiley-Blackwell.
Furedi, F. (2006). Culture of fear revisited: risk-taking and the morality of low expectation. Continuum International Publishing Group.
Garland, D. (2001). The culture of control: crime and social order in contemporary. The University of Chicago Press.
Hankiss, E. (2001). Fears and symbols: an introduction to the study of western civilization. CEU Press.
Hess, U., Hareli, S. (2019). The social nature of emotion expression: what emotions can tell us about the world.Springer International Publishing.
Hoffmann, K. (2017). Widmo. Instrukcja obsługi (pierwsze uruchomienie). PoznańskieStudia Polonistyczne. Seria Literacka, 30, 299–312. http://doi.org/10.14746/pspsl.2017.30.14.
Jameson, F. (2011).Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu. Przekł. Maciej Płaza. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Jeran, A. (2019). DOBRANI... Miary, skala i konsekwencje (nie)dopasowań na polskim rynku pracy. Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Kemper, T. (1987).'How many emotions are there? Wedding the social and the autonomic components.American Journal of Sociology, 93(2), 263–289.
Linke, U., Smith, D. T. (2009). Fear: a conceptual framework. W: U. Linke, D. T. Smith(Eds.), Cultures of fear: a critical reader (1–17). PlutoPress.
Pieńkowski, P. (2015). Wspólnota globalnych ryzyk. Rozważania o (nie)możliwej jedności. Kultura –Historia –Globalizacja, 18, 229. http://www.khg.uni.wroc.pl/files/17%20KHG_18%20Pienkowski%20t.pdf.
Shalhoub-Kevorkian, N. (2015). Security theology, surveillance and the politics of fear. CambridgeUniversity Press.
Skoll, G. R. (2010). Social theory of fear: terror, torture, and death in a post-capitalist world. Palgrave Macmillan.
Solomon, S., Greenberg, J., Pyszczynski, T. (2015). The worm at the core: on the role of death in life. Random House.
Stelmach, J., Moch N. (2022). Time in responding to terrorist attacks in cities. Sustainability, 14(24), 1–19. http://doi.org/10.3390/su142416643.
Stochmal,M. (2021). Relacyjna moc darów troski i ofiarność druhów ochotniczych straży pożarnych. Perspektywa krytycznego realizmu i ontologii społecznej.PWN.
Tuan, Y. (2013). Landscapes of fear. University of Minnesota Press.
Tudor, A. (2003). A (macro) sociology of fear? The Sociological Review, 51(2), 244. http://doi.org/10.1111/1467-954x.00417.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Malgorzata Stochmal
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
