Zachowania zdrowotne u kobiet doświadczających przemocy domowej
DOI:
https://doi.org/10.34813/30coll2024Słowa kluczowe:
przemoc domowa, zachowania zdrowotne, kobietyAbstrakt
W literaturze są doniesienia badawcze o szkodliwości przemocy domowej, powodującej problemy zdrowotne (fizyczne/somatyczne i psychiczne), brak natomiast wyników badań obejmujących w sposób holistyczny (całościowy) zachowania zdrowotne tych kobiet. Dlatego celem tej pracy było zbadanie zachowań zdrowotnych kobiet doświadczających przemoc domową. Zbadano dwie grupy kobiet. Grupa kryterialna (V) obejmowała 52 kobiety w wieku 30–65 lat (śr. w. 40,15) korzystających z pomocy Ośrodka Interwencji Kryzysowej (OIK) z powodu doznawanej przemocy domowej. Grupa kontrolna (NV) dobrze dopasowana pod względem cech socjodemograficznych składała się ze 150 kobiet niedoświadczających przemocy domowej. W celu zbadania zachowań zdrowotnych zastosowano Inwentarz Zachowań Zdrowotnych (IZZ) Juczyńskiego; narzędzie ocenia nasilenie czterech kategorii zachowań zdrowotnych: prawidłowych nawyków żywieniowych, zachowań profilaktycznych, praktyk zdrowotnych oraz pozytywnego nastawienia psychicznego. Kobiety doznające przemocy domowej uzyskały w IZZ wyniki istotnie niższe niż grupa kontrolna, zarówno w przypadku wskaźnika ogólnego jak i wszystkich skal IZZ. ANOVA i porównania post-hoc wykazały, że najniższy ogólny wskaźnik zachowań zdrowotnych uzyskały kobiety, przeciwko którym przemoc stosował ojciec.
Wyniki były zróżnicowane w poszczególnych skalach, ale trend ogólny był podobny: najniższe wyniki uzyskały kobiety doznające przemocy ze strony ojca. Najbardziej szkodliwy/destrukcyjny był wpływ przemocy doznawanej ze strony rodziców, zwłaszcza ojca, w porównaniu do przemocy doznawanej ze strony męża lub partnera. Może warto w ramach interwencji przeciwko przemocy w rodzinie skierować działania na istotne zachowania zdrowotne, oprócz przeciwdziałania tej przemocy.
Bibliografia
Anderson, K.M., Renner, L.M., Danis, F.S. (2012). Recovery: resilience and growth in the aftermath of domestic violence. Violence against Women, 18(11), 1279–1299. https://doi.org/10.1177/1077801212470543
Bandura, A. (1994). Self-efficacy. The Exercise of Control. Freeman.
Brannon, L. (2011). Gender: Psychological Perspectives. Allyn & Bacon.
Basile, K.C., Saltzman, L.E. (2002). Sexual violence surveillance. Uniform definitions and recommended data elements. National Center for Injury Prevention and Control, Centers for Disease Control and Prevention. https://doi.org/10.1037/e721362007-001
Breiding, M.J., Black, M.C., Ryan, G.W. (2008). Chronic disease and health risk behaviors associated with intimate partner violence – 18 U.S. States/Territories, 2005. Annals of Epidemiology, 18(7), 538–544. https://doi.org/10.1016/j.annepidem.2008.02.005
Council of Europe. (2011). Council of Europe Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence. Council of Europe Treaty Series No. 210. https://rm.coe.int/168008482e
Dutton, M.A., Green, B.L., Kaltman, S.I., Roesh, D.M., Zeffiro, T.A., Krause, E.D. (2006). Intimate partner violence, PTSD, and adverse health outcomes. Journal of Interpersonal Violence, 21, 955–968. https://doi.org/10.1177/0886260506289178
Ellsberg, M., Jansen, H.A., Heise, L., Watts, C.H., Garcia-Moreno, C. (2008). Intimate partner violence and women’s physical and mental health in the WHO multi-country study on women’s health and domestic violence: An observational study. Lancet, 371(9619), 1165–1172. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(08)60522-X
Freud, S. (1916). Leonardo da Vinci: A psychosexual study of an infantile reminiscence. Moffat, Yard & Co. https://doi.org/10.1097/00005053-191701000-00015
Gochman, D.S. (Ed.). (1988). Health behavior. Plenum Press.
Heszen-Niejodek, I. (1990). Rola psychologa w diagnostyce i leczeniu chorób somatycznych]. PZWL.
Heszen-Niejodek, I. (1991). Radzenie sobie z konfrontacją stresową (wybrane zagadnienia). Nowiny Psychologiczne, 1–2, 13–26.
Holmes, M. (2015). Physical and sexual intimate partner violence negatively affects women’s mental health and their children’s behaviour. Evidences Based Nursing, 18(3), 94. https://doi.org/10.1136/eb-2014-102026
Home Office (2013). Domestic Violence and Abuse. Home Office.
Juczyński, Z. (2012). Narzędzia Pomiaru w Promocji i Psychologii Zdrowia. Podręcznik Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Kane, P. (1991). Women’s health: From womb to tomb. St. Martin’s Press.
Kaufman, K.G., Jasinski, J.L. (1998). Dynamics and risk factors in partner violence. In: Jasinski J.L., Williams L.M. (Eds). Partner violence (pp. 1–44). Stage Publications.
Korzeniewska, E. (1997). Zachowania i świadomość społeczna w sferze pracy. IMP.
Labronici, L.M. (2012). Resilience in women victims of domestic violence: a phenomenological view. Texto & Contexto Enfermagem, 21(3), 625–632. https://doi.org/10.1590/S0104-07072012000300018
Lazarus, R., Folkman, S. (1984). Stress, appraisal and coping. Springer.
Lazarus, R., Folkman, S. (1987). Transactional theory research on emotion and coping. European Journal of Personality, 1, 141–169. https://doi.org/10.1002/per.2410010304
Martinez-Torteya, C., Anne Bogat, G., von Eye, A., Levendosky, A.A. (2009). Resilience among children exposed to domestic violence: the role of risk and protective factors. Child Development, 80(2), 562–77. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2009.01279.x
Mathew, A.E., Marsh, B., Smith, L.S., Houry, D. (2012). Association between intimate partner violence and health behaviors of female emergency department patients. Western Journal of Emergency Medicine, 13(3), 278–82. https://doi.org/10.5811/westjem.2012.3.11747
Mathew, A.E., Smith, S.L., Marsh, B., Houry, D. (2013). Relationship of intimate partner violence to health status, chronic disease, and screening behaviors. Journal of Interpersonal Violence, 28(12), 2581–2592. https://doi.org/10.1177/0886260513497312
Mellibruda, J. (2007). Wybrane problemy patologii życia rodzinnego. In: Strelau, J. (Ed.). Psychologia(v. III, pp. 750–763). GWP.
Pengpid, S., Peltzer, K (2018). Lifetime spousal violence victimization and perpetration, physical illness, and health risk behaviours among women in India. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(12), 2737. https://doi.org/10.3390/ijerph15122737
Pengpid, S., Peltzer, K (2020). Associations of physical partner violence and sexual violence victimization on health risk behaviours and mental health among university students from 25 countries. BMC Public Health, 20, 937. https://doi.org/10.1186/s12889-020-09064-y
Puchalski, K. (1990). Zachowania związane ze zdrowiem jako przedmiot nauk socjologicznych. Uwagi wokół pojęcia. In: A. Gniazdowski (red.). Zachowania zdrowotne. Zagadnienia teoretyczne, próba charakterystyki zachowań zdrowotnych społeczeństwa polskiego (pp. 23–57). IMP.
Rees, S., Silove D., Chey, T., Ivancic, L., Steel, Z., Creamer, M., Forbes, D. (2011). Lifetime prevalence of gender-based violence in women and the relationship with mental disorders and psychosocial function. Journal of the American Medical Association, 306(5), 513–521. https://doi.org/10.1001/jama.2011.1098
Saltzman, L.E., Fanslow J.L., McMahon P.M., Shelley G.A. (2002). Intimate Partner Violence Surveillance: Uniform Definitions and Recommended Data Elements, Version 1.0. Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Injury Prevention and Control.
Sanz-Barbero B., Barón, N., Vives-Cases, C. (2019). Prevalence, associated factors and health impact of intimate partner violence against women in different life stages. PLoS One. 14(10), e0221049. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0221049
Sasal, H.D. (1998). Niebieskie Karty. PARPA.
Schirk, D., Lehman, E.B., Perry, A.N., Ornstein, R.M., McCall-Hosenfeld J.S. (2015). The impact of social support on the risk of eating disorders in women exposed to intimate partner violence. International Journal of Women’s Health, 7, 919–931. https://doi.org/10.2147/IJWH.S85359
Schwarzer, R., Renner, B. (2000). Social-cognitive predictors of health behavior: action self-efficacy and coping self-efficacy. Health Psychology, 19, 487–495. https://doi.org/10.1037/0278-6133.19.5.487
Seeman, M., Evans, J. W. (1962). Alienation and learning in hospital setting. American Sociological Review, 27, 772–783. https://doi.org/10.2307/2090405
Seligman, M.E.P. (2006). Learned optimism. How to change your mind and your life. Vintage Books. A Division of Random House, Inc.
Słońska, Z., Misiuna, M. (1993). Promocja zdrowia. Słownik podstawowych terminów. Promo-Lider.
StatSoft. (2015). Statistica PL. StatSoft Polska.
Sugg, N.K., Inui, T. (1992). Primary care physicians’ response to domestic violence: opening Pandora’s box. Journal of the American Medical Association, 267, 3157–3160. https://doi.org/10.1001/jama.267.23.3157
Sutherland, M.A., Fantasia, H.C., Hutchinson, M.K. (2016). Screening for intimate partner and sexual violence in college women: missed opportunities. Women’s Health Issues, 26(2), 217–224. https://doi.org/10.1016/j.whi.2015.07.008
Tarzia, L., Murray, E., Humphreys, C., Glass, N., Taft, A., Valpied, J., Hegarty, K. (2016).
I-DECIDE: An online intervention drawing on the psychosocial readiness model for women experiencing domestic violence. Womens Health Issues, 26(2), 208–216. https://doi.org/10.1016/j.whi.2015.07.011
Tsirigotis, K., Gruszczyński, W., Tsirigotis, M. (2011). Gender differentiation in methods of
suicide attempts. Medical Science Monitor, 17(8), 65–70. https://doi.org/10.12659/MSM.881887
Tsirigotis, K., Gruszczyński, W., Tsirigotis-Maniecka, M. (2013). Gender differentiation of indirect self-destructiveness. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 1, 39–48. https://doi.org/10.2478/s13382-013-0085-3
Tsirigotis, K., Łuczak, J. (2016). Emotional intelligence of women who experience domestic violence. Psychiatric Quarterly, 87(1), 165–176. https://doi.org/10.1007/s11126-015-9368-0
Tsirigotis, K., Łuczak, J. (2018a). Resilience in women who experience domestic violence. Psychiatric Quarterly, 89(1), 201–211. https://doi.org/10.1007/s11126-017-9529-4
Tsirigotis K., Łuczak J. (2018b). Indirect self-destructiveness in women who experience domestic violence. Psychiatric Quarterly, 89(3), 521–532. https://doi.org/10.1007/s11126-017-9560-5
UN. (1993). Declaration on the Elimination of Violence against Women. United Nations.
WHO. (2013). Global and regional estimates of violence against women: Prevalence and health effects of intimate partner violence and non-partner sexual violence. World Health Organization.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 KONSTANTINOS TSIRIGOTIS, Joanna Łuczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
