Studenci o doświadczaniu własnej obywatelskości
DOI:
https://doi.org/10.34813/24coll2024Słowa kluczowe:
demokracja, obywatel, obywatelskość, społeczeństwo obywatelskie, edukacja obywatelskaAbstrakt
W artykule podjęto próbę przedstawienia sposobów doświadczania fenomenu obywatelskości przez studentki i studentów jednego z warszawskich uniwersytetów. Doświadczanie odnosi się do całokształtu procesu postrzegania rzeczywistości, do zdobywania wiedzy, poznawania i własnych odczuć. W prezentowanym badaniu kategoria obywatelskości wyłoniona w doświadczeniu studentów, nazwana językiem badaczek, spełnia funkcję statusu prawnego jednostki, zaangażowania społecznego i politycznego oraz romantycznego patriotyzmu. Szkolna edukacja obywatelska realizuje minimalną i zarazem elitarną formę uczenia się obywatelstwa, zwłaszcza wobec społecznej, ekonomicznej i kulturowej globalizacji. Okazuje się ona nie tylko niewystarczająca, ale wręcz niedemokratyczna, ze względu na swoją niezdolność do podejmowania krytyki nierówności społecznych oraz dialogu nad możliwym do przyjęcia dla ogółu społeczeństwa zakresem równości i wolności.
Bibliografia
Beck, U. (1983). Jenseits von Stand und Klasse? Soziale Ungleichheiten, gesellschaftliche Individualisierungsprozesse und die Entstehung neuer sozialer Formationen und Identitäten. In: R. Kreckel, Reinhard (Hrsg.), Soziale Ungleichheiten (pp. 35–74). Schwarz.
Bodnar, A. (2008). Obywatelstwo wielopoziomowe. Status jednostki w europejskiej przestrzeni konstytucyjnej. Wydawnictwo Sejmowe.
CBOS. (2017). Monolog, dialog czy kłótnia – Polaków rozmowy o polityce (ed. A. Cybulska). Komunikat z Badań, 153. Retrieved from: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_153_17.PDF (01.02.2023).
CBOS. (2018a). Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich (ed. R. Boguszewski). Komunikat z Badań, 29. Retrieved from: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_029_18.PDF (01.02.2023).
CBOS. (2018b). Poczucie wpływu obywateli na sprawy publiczne (ed. R. Boguszewski). Komunikat z Badań, 33. Retrieved from: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_033_18.PDF (02.02.2023).
CBOS. (2020). Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich (ed. M. Bożewicz). Komunikat z Badań, 37. Retrieved from: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_037_20.PDF (03.02.2023).
Cybal-Michalska, A. (2006). Tożsamość młodzieży w perspektywie globalnego świata. Studium socjopedagogiczne. Wydawnictwo Naukowe UAM.
Czapiński, J. (2015). Stan społeczeństwa obywatelskiego. In: J. Czapiński, T. Panek (Eds.), Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków. Raport (pp. 332–372). Retrieved from: http://www.diagnoza.com/pliki/raporty/Diagnoza_raport_2015.pdf (03.02.2023).
Filipowicz, S. (1992). O demokracji bez złudzeń i sentymentów. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gierszewski, D. (2017). Edukacja obywatelska w przestrzeni lokalnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Giroux, H.A. (2010). W: H.A. Giroux, L. Witkowski, Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej (transl. M. Jaworska-Witkowska et al.). Oficyna Wydawnicza Impuls.
Hildebrandt-Wypych, D. (2012). Edukacja obywatelska w świetle współczesnych przemian koncepcji obywatelstwa. Studia Edukacyjne, 21, 95–123.
Hrehorowicz, A. (2021). Postawy pokolenia Z wobec obywatelskości. Wydawnictwo Adam Marszałek.
Kamiński, A. (1974). Funkcje pedagogiki społecznej. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Klon/Jawor (2022). Jacy jesteśmy? Kondycja III sektora. (ed. J. Bednarek.). Retrieved from: https://api.ngo.pl/media/get/186696 (03.02.2023).
Kławsiuć-Zduńczyk, A. (2018). Realizowanie edukacji obywatelskiej w instytucjach formalnej edukacji dorosłych. Edukacja ustawiczna Dorosłych, 2, 7–17.
Kopińska, V. (2019). Szkoła jako miejsce antyedukacji obywatelskiej. In: K. Szafraniec (red.), Młodzi 2018: cywilizacyjne wyzwania, edukacyjne konieczności (pp. 149–161). A PROPOS Serwis Wydawniczy Anna Sikorska-Michalak.
Kurantowicz, E. (2007). O uczących się społecznościach. Wybrane praktyki edukacyjne ludzi dorosłych. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu.
Kymlicka, W. (2001). Politics in the vernacular: nationalism, multiculturalism and citizenship. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/0199240981.001.0001
Leppert, R. (2002). Młodzież – świat przeżywany i tożsamość. Studia empiryczne nad bydgoskimi licealistami. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Malewski, M. (2010). Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmian w andragogice. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Marton F. (1994). On the structure of awareness. In: J. A. Bowden, E. Walsh (Eds.), Phenomenographic research: variations in method (pp. 89–100). Office the Director, EQARD, RMIT University Press.
Marton, F. (1988). Phenomenography: exploring different conceptions of reality. In: D. M. Fetterman (Ed.), Qualitative approaches to evaluation in education. The silent scientific revolution (p. 176–205). Praeger. https://doi.org/10.1111/j.2044-8279.1992.tb00995.x
Marton, F., Carlsson, M., Halasz, L. (1992). Differences in understanding and the use of reflective learning in reading. British Journal of Educational Psychology, 62, 1–16.
McLaughlin, T.H. (1992). Citizenship, diversity and education: A philosophical perspective. Journal of Moral Education, 21(3), 229–242. https://doi.org/10.1080/0305724920210307
Misztal, W., Kościański, A. (2019). W kierunku polskiego „ideału” społeczeństwa obywatelskiego. In: A. Kościański, W. Misztal (Eds.), Falująca obywatelskość: stare wzory nowe tendencje (pp. 9–35). Wydawnictwo IFiS PAN.
Nęcka. E., Orzechowski, J. Szymura, B. (2006). Psychologia poznawcza. Academica Wydawnictwo SWPS, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ozga, E. (2011). O obywatelskości i jej przemianach na przestrzeni wieków. In: A. Gaweł, B. Bieszczad (Eds.), Kategorie pojęciowe edukacji w przestrzeni interdyscyplinarnych interpretacji (pp. 45–82). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Peisert, A. (2018). Społeczeństwo obywateli? Obywatelskość w procesie cywilizowania. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Peisert, A. (2019). Obywatelskość jako kompetencja cywilizacyjna. Dyskurs & Dialog, 1, 21–31.
Pietrusińska, M.J., Gromadzka, M. (2018). Edukacja obywatelska dorosłych w Warszawie – w stronę lokalności i aktywności. Rocznik Andragogiczny, 25, 115–125. http://dx.doi.org/10.12775/RA.2018.07
Przybylski, B. (2014). Zaangażowania polityczne młodzieży. Europejskie Centrum Edukacyjne.
Przybylski, B. (2022). Między rozkwitem a katastrofą. Młodzież akademicka o przyszłości kraju. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Przyszczypkowski, K. (1999). Edukacja dla demokracji. Strategie zmian a kompetencje obywatelskie. Wydawnictwo Edytor.
Raciborski , J. (ed.). (2010). Praktyki obywatelskie Polaków. Wydawnictwo IFiS PAN.
Reykowski, J., Skarżyńska, K., Ziółkowski, M. (Eds.). (1990). Orientacje społeczne jako element mentalności. Wydawnictwo Nakom.
Starego K. (2016). O potrzebie wartości radykalnych w edukacji obywatelskiej. Rocznik Pedagogiczny, 39, 69–82.
Szacki J. (1997). Wstęp. Powrót idei społeczeństwa obywatelskiego. In: J. Szacki (ed.), Ani książę, ani kupiec: obywatel. Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej. Znak.
Szacki, J. (1994). Liberalizm po komunizmie.: SIW Znak i Fundacja im. S. Batorego.
Szafraniec, K. (2010). Młode pokolenie a nowy ustrój. Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk.
Szostkiewicz, A. (2019, November 4). Gorzkie wnioski z sondażu: Europejczycy boją się o demokrację. Polityka. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/1930782,1,gorzkie-wnioski-z-sondazu-europejczycy-boja-sie-o-demokracje.read
Śliwerski, B. (2018). Co się stało z oświatową demokracją w Polsce? In: J. Madalińska-Michalak, N.G. Pikuła (Eds.), Edukacyjne konteksty współczesności. Z myślą o przyszłości (pp. 101–116). Oficyna Wydawnicza Impuls.
Śliwerski, B., Paluch, M. (2021). Uwolnić szkołę od systemu klasowo-lekcyjnego. Oficyna Wydawnicza Impuls.
Urbanik, W. (red.). (2007). Problemy kształtowania społeczeństwa obywatelskiego. Czy demokracja potrzebuje public relations? „Pedagogium” Wydawnictwo OR TWP w Szczecinie.
Usher, R., Bryant, I., Johnston, R. (1997). Adult Education and the Postmodern Challenge. Learning Beyond Limits. Routledge.
Walzer, M. (1997). Spór o społeczeństwo obywatelskie, In: J. Szacki (selection and foreword), Ani książę, ani kupiec: obywatel. Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej (pp. 97–103). SIW, Znak i Fundacja im. S. Batorego.
Wnuk-Lipiński, E. (2005). Socjologia życia publicznego. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Ziółkowski, P. (2014). Samorząd uczniowski – idee, uwarunkowania i doświadczenia. Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Ewa Przybylska, Danuta Wajsprych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
