Diagnostyka edukacyjna we współczesnym systemie szkolnym. Pomiar i ocenianie wzrostu kapitału ludzkiego uczniów Część III: wybrane wyniki
Słowa kluczowe:
diagnostyka edukacyjna, myślenie życzeniowe, osiągnięcia uczniów, ocena opisowa,, ocenianie szkolne, trafność konsekwencyjna, ewaluacja w edukacjiAbstrakt
Praktyka edukacyjna obfituje w myślenie życzeniowe, nasycone przesadnym optymizmem. Na przykład w Polsce stosujemy bardzo niskie (30%) ilościowe normy wy-magań w egzaminach zewnętrznych, a wierzymy, że ich osiągniecie oznacza opanowa-nie przedmiotu. Pomyślne dla diagnostyki edukacyjnej jest to, że ocenianie wewnątrzszkolne obej-muje, obok poznawczych, emocjonalno-motywacyjne osiągnięcia uczniów. To czyni je dość dobrym predyktorem sukcesów tych uczniów w dalszym kształceniu i w pracy za-wodowej. Ocenianie przyrostu kapitału ludzkiego w kształceniu ogólnym zaczyna dopiero dochodzić do głosu na świecie i w Polsce, często w ukrytej, nie w pełni legalnej formie „drugiego układu wymagań egzaminacyjnych”. Na niższych szczebla systemu edukacyjnego przybiera to zwykle postać oceny opisowej, w której nauczyciele ujmują osiągnięcia ucznia własnymi słowami, mocno wykraczając poza obszar wiadomości i umiejętności. Zarówno pedagodzy, jak i uczniowie, są nastawieni krytycznie wobec sprawie-dliwości obecnych praktyk oceniania wewnątrzszkolnego, co naraża trafność konsekwencyjną tego oceniania na uzasadnione zarzuty. Z kolei próby rejestrowania zjawisk pedagogicznych w drodze ogólnosystemowych badań o charakterze ewaluacyj-nym mogą być skażone wpływem różnych czynników politycznych. Poszerzenie diagnozy edukacyjnej, tak by objęła wszystkie aspekty rozwoju kapitału ludzkiego, mogłoby za-owocować działaniami o większej wartości ekonomicznej i etycznej.
