Colloquium

NIEMCY WOBEC POMOCY MILITARNEJ DLA UKRAINY

Krzysztof Malinowski — 2024-04-01

Celem artykułu jest przeanalizowanie okoliczności ewolucji stanowiska kanclerza Scholza w sprawie pomocy wojskowej dla Ukrainy – głównie na podstawie dokumentów parlamentarnych (protokoły, uchwały i in.) i rządowych oraz doniesień prasowych. Analiza dotyczy okresu od początku agresji Rosji na Ukrainę (24.02.2022) do chwili podjęcia kluczowej decyzji o przekazaniu niemieckiej broni pancernej w styczniu 2023 roku. Zakończyło to formowanie zrębów stanowiska rządu Niemiec wobec wojny na Ukrainie. W związku z tym zmalała presja wewnątrzkoalicyjna na kanclerza Scholza ze strony Zielonych i FDP. Osłabła także krytyka ze strony sojuszników, a dzięki uzgodnieniu wspólnego podejścia do prze- kazania broni pancernej z administracją prezydenta Bidena, stosunki z USA umocniły się.

KSZTAŁTOWANIE WIZERUNKU INSTYTUCJI ZAPEWNIAJĄCYCH BEZPIECZEŃSTWO JAKO ELEMENT POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA

Grzegorz Klein — 2024-04-01

Druga dekada XXI wieku za sprawą takich elementów, jak rozpowszechnianie fake newsów, działania dezinformacyjne czy też operacje hybrydowe doprowadziła do upowszechnienia założenia, zgodnie z którym elementy właściwe dla komunikowania społecznego warto naukowo eksplorować, przyjmując perspektywę nauk o bezpieczeństwie. Do takich zagadnień należy między innymi kształtowanie wizerunku instytucji zapewniających bezpieczeństwo w kontekście polityki bezpieczeństwa państwa.

W celu wykazania związku między wskazanymi dwoma obszarami przyjęto, że wartościowe po- znawczo będzie skoncentrowanie badań na dwóch elementach. Pierwszy z nich to rozważania dotyczące sposobu badania wizerunku instytucji zapewniających bezpieczeństwo. Drugi obszar to analiza treści związanych z wizerunkiem i bezpieczeństwem informacyjnym w Strategiach Bezpieczeństwa Na- rodowego RP z 2014 r. i 2022 r. – założono, że zmiany w tym zakresie mogą dowodzić ewolucji w podejściu decydentów do zagadnień wizerunkowych (w tym jego kształtowania) w kontekście polityki bezpieczeństwa państwa.

Infrastruktura i środki transportu morskiego najczęściej atakowane przez terrorystów w latach 1961–2022

Gabriel Nowacki — 2024-04-01

Artykuł dotyczy omówienia infrastruktury i środków transportu morskiego atakowanych najczęściej przez terrorystów. We wprowadzeniu przedstawiono założenia metodologiczne, w tym cel, problem i hipotezę badawczą oraz metody badawcze. W pierwszej części pracy scharakteryzowano transport morski, z uwzględnieniem terminologii dotyczącej tego rodzaju transportu oraz wad i zalet transportu morskiego. W drugiej części pracy omówiono podstawowe różnice terminologiczne między terroryzmem morskim a piractwem, a także aspekty prawne i ich niedoskonałości. Dokonano charakterystyki najważniejszych zamachów terrorystycznych na środki i obiekty transportu morskiego. Problem badawczy został rozwiązany, a hipoteza badawcza zweryfikowana pozytywnie.

ZIELONY ANARCHIZM W WALCE Z CYWILIZACJĄ I SPOŁECZEŃSTWEM: UJĘCIE PROGNOSTYCZNE

Elżbieta Posłuszna — 2024-04-01

Celem artykułu jest prognozowanie w odniesieniu do zagrożeń, powstających w związku z rozwojem zielonego ekstremizmu, reprezentowanego przez ugrupowania zaliczane do społecznego, indywidualistycznego, pro-środowiskowego i prozwierzęcego anarchizmu. Podstawą tego prognozowania jest analiza kluczowych elementów ideologii, zogniskowanych wokół dwóch wspólnych dla tych ugrupowań treści, a mianowicie: odrzucenia motywowanej żądzą zysku cywilizacji industrialnej oraz poszerzenia zakresu wspólnotowej wolności, a także dodatkowych filozoficzno-światopoglądowych elementów przez te ugrupowania przyjmowanych. W artykule tym autorka usiłuje odpowiedzieć w szczególności na następujące pytania: 1) czy rzeczywiście treści te są solidnym spoiwem dla trwałej organizacyjnej kooperacji i ideologicznego wzmocnienia motywacji, 2) które z tych czterech typów ugrupowań i dlaczego może rozwinąć w przyszłości bardziej radykalną formę sprzeciwu, wreszcie 3) jaka będzie przyszłość zielonego ekstremizmu.

KAPITAŁ SPOŁECZNY DLA ROZWOJU LOKALNEGO.

Robert Geisler — 2024-04-01

Kapitał społeczny stanowi od wielu lat przedmiot badań, zainteresowań i studiów. Jego analizy dotyczą przede wszystkim występowania tej formy kapitału, kształtowania, powstawania, oddziaływania na rozwój lokalny bądź życie mieszkańców, zaś w niewielkim stopniu – zarządzania kapitałem społecznym w szerokim rozumieniu zarządzania publicznego, dlatego też uczyniono z tego zagadnienia cel artykułu. W oparciu o badania własne zaproponowano dwie perspektywy zarządzania kapitałem społecznym – perspektywę mieszkańców i władz lokalnych.

EDUKACYJNY POTENCJAŁ MURALI O TEMATYCE WOJENNEJ W KONTEKŚCIE ICH ODBIORU PRZEZ MŁODYCH LUDZI

Marta Gliniecka — 2024-05-01

Murale stały się istotnym elementem pejzażu miejskiego. Z jednej strony pełnią funkcję estetyczną, a jednocześnie biorą udział w komunikacji wizualnej podejmującej ważne kwestie społeczne. W ostatnim czasie szczególnie popularne stają się murale o tematyce wojennej, które – ze względu na swoją specyfikę – mogą prowokować do refleksji i emocjonalnego zaangażowania. Głównym celem prezentowanego projektu badawczego jest ustalenie, czy murale są dostrzegane w przestrzeni społecznej przez młodych ludzi, jakie wywołują refleksje i odczucia oraz w jakim zakresie może zależeć to od formy artystycznej danego komunikatu wizualnego? Natomiast celem praktycznym jest zbadanie, jakie znaczenie mają murale dla młodych ludzi w zakresie kształtowania ich postaw – szczególnie w stosunku do wojny oraz uwrażliwiania na krzywdę. W zrealizowanym projekcie zastosowano wizualne badania jakościowe z wykorzystaniem techniki wywiadu fotograficznego.

Wizerunek dziecka odzwierciedlony w przysłowiach polskich. Jak kreować jego lepszą przyszłość

Alicja Żywczok — 2024-04-01

Autorka uzasadniła w artykule, że analiza zawartych w treści polskich przysłów sposobów postrzegania dziecka jest istotna pod względem naukowym i pragmatycznym (ponieważ skłania do zmian nie tylko w traktowaniu dzieci, lecz także w ujmowaniu roli systemu edukacyjnego oraz systemu zdrowia publicznego). Sprecyzowanie, kim jest dziecko, jak również podkreślenie jego specyfiki, sprzyjają rozumieniu psychiki dzieci oraz docenieniu ich wyjątkowej wrażliwości emocjonalnej i moralnej. Autorka przekonuje, że warto ukazywać szerokim kręgom społecznym, co dorośli zawdzięczają dzieciom, jak wiele się od nich uczą, a także jak dzięki nim doskonalą. Przyswojenie przez rodziców oraz nauczycieli wiedzy tego rodzaju może pomóc im zmienić w otoczeniu nieodpowiednie postawy wobec dzieci, zwłaszcza niekorzystne przyzwyczajenia językowe. Krytyczny stosunek do zawartych w przysłowiach określeń dyskredytujących dziecko – bądź do wypowiedzi rodzących ambiwalencję – wspiera przezwyciężanie stereotypowego postrzegania dziecka w wielu sytuacjach komunikacji społecznej, zarówno lokalnej, jak i globalnej. Przede wszystkim jednak w różnych środowiskach należy promować konstruktywne postrzeganie dziecka, korzystając wpierw z profesjonalnego, naukowego wyjaśnienia pojęcia „dziecko”, a następnie dopiero – z treści właściwie dobranych przysłów.

NEW WINE INTO OLD WINESKINS?

Marc Fabian Buck — 2024-04-01

The purpose of this essay is to address digitalization of educational practices from the perspective of continuity by critically examining two practices that shape (new) digital education based on (old) anti-pedagogical ideas: gamification and digital study. We argue that these practices, in their current state, show anti-pedagogical features as they implicitly, or explicitly undermine educational experiences regarding students and teachers and their relation to one another, and to the world. On the one hand, gamification calls for activity, proximity to the lifeworld and naïve enjoyment of nature, ideas already found in old and problematic models of progressive and anti-authoritarian education. On the other hand, digital study reinforces a traditional and dominant idea of studying in Western cultures as a cognitive, solitary and elitist practice. Thus, both practices take a form that not only aims to replace conventional pedagogical forms and spaces, but even threatens the very possibility of teaching itself. Against this backdrop, we introduce and discuss the figure of analogizing (what remains and/or becomes analog), which asks which parts of the educational system should be excluded from digitalization, where it should be reversed, or where there are good reasons to at least approach it with doubts, or skepticism.

DLACZEGO KANT NIE NAPISAŁ FILOZOFII POLITYCZNEJ?

Robert Rogoziecki — 2024-04-01

Tekst stanowi krytyczną analizę Wykładów o filozofii politycznej Kanta Hannah Arendt pod kątem wykorzystania jej refleksji w badaniach nad estetyzacją polityki. Wstęp poświęcony jest postawieniu problemu, część druga (punkty 1–4) – skrótowej rekonstrukcji myśli zawartej w Wykładach Arendt, trzecia (punkty 5–7) zaś ma charakter krytyczny. Autorka Kondycji ludzkiej nie uwzględniła w swoich refleksjach o Kancie jego rozumienia natury ludzkiej oraz struktury i wzajemnych relacji władz poznawczych. Zamiast tego w Wykładach Arendt pojawiła się teza o towarzyskości istoty ludzkiej jako podstawie polityki. W konsekwencji niemalże całkowicie zignorowała jej etyczny i racjonalny wymiar, sensus communis wykładała jako zmysł wspólnotowy, zapoznała znaczenie woli powszechnej w myśli Kanta, a w zarysowanej wizji postępu gatunku ludzkiego przyjęła, że ma on charakter asymptotyczny, jednak nie przemyślała asymptoty rozwoju. W efekcie w refleksji historycznej odrzuciła jakiekolwiek inwarianty, co na gruncie poglądu Kanta wydaje się nie do przyjęcia. Twierdzę, że myśl polityczną Kanta należy interpretować jako ogniwo pośrednie pomiędzy wizją polityki Rousseau i Hegla, jako próbę generalizacji woli powszechnej na cały ród ludzki. Arendt była jak najdalsza od takich wniosków, choć otworzyła pewną perspektywę dla badań nad estetyzacją polityki. O ile u Rousseau i Kanta legitymizacji polityce dostarcza etyczna władza sądzenia, o tyle jej estetyzacja polega z tej perspektywy na przejęciu tej funkcji przez władzy sądzenia estetyczną.

DYNAMIKA SPOŁECZNO-POLITYCZNA MJANMY JAKO WYZWANIE DLA STRATEGII POLITYCZNEJ TATMADAW

Kornel Bielawski — 2024-04-01

Siły zbrojne pełnią szczególną rolę na scenie politycznej Birmy, będąc łącznie najdłużej rządzącą grupą od momentu powstania niepodległego państwa. Armia pełniła funkcję hamulcową w procesach demokratyzacji państwa, interweniując i przejmując władzę zawsze, gdy pozycja i przywileje wojskowych były zagrożone. Ostatni zamach stanu przeprowadzony na początku 2021 roku dowodzi powielania określonego i utartego schematu działania, którego skuteczność staje się coraz szerzej kontestowana w obliczu nowej jakościowej różnicy, jaka zaszła w zakresie rozwoju birmańskiego społeczeństwa obywatelskiego. To właśnie ta nowa jakość stanowi obecnie szczególne wyzwanie dla strategii politycznej sił zbrojnych. Armia z trudem zmienia istotę swojego modus operandi opartego na przemocy, a rdzeń jej działań pozostaje nadal niezmienny. Autorzy podejmują problem zmian zachodzących w społeczeństwie birmańskim, będącym elementem wejściowym systemu społeczno-politycznego, analizując zarówno czynniki prowadzące do postaw sprzeciwu wobec rządów junty (szczególny nacisk kładąc na zjawiska towarzyszące rozwojowi społeczeństwa obywatelskiego), jak i te, które jej sprzyjają (poza pokłosiem przemocy, zwracając uwagę na kluczową rolę kleru w procesach rozbijania solidarności społecznej).

ADAMA ZIELEŃCZYKA FILOZOFIA WYCHOWANIA

Jerzy Kojkoł — 2024-04-01

Punktem wyjścia niniejszego artykułu jest przekonanie o związku pedagogiki z filozofią, która jest traktowana jako jeden z typów ludzkiego myślenia stanowiący istotę naszego bytowania. Autor artykułu zauważa, że dla Adama Zieleńczyka filozofia jest wynikiem pracy umysłowej, jest pewną formą działania polegającą na oczyszczeniu naszego myślenia z subiektywności i musi być uzgodniona z kryteriami myślenia naukowego. Przez wychowywanie rozumie natomiast prowadzenie do „pewnych z góry oznaczonych przekonań moralnych”, mających stanowić istotowy składnik duchowości człowieka. Stosując metodę rozumiejącą, bazującą na hermeneutycznej analizie źródeł oraz regułach wnioskowania, autor artykułu dowodzi, że koncepcja wychowania A. Zieleńczyka zakładała dążność do osiągnięcia równowagi między kształceniem rozumu i chęcią czynu zmierzającego do urzeczywistniania świata określonych wartości. Podstawę tego procesu miało stanowić kształcenie samodzielności krytycznego myślenia i działania oraz wspieranie rozwoju naturalnych uzdolnień i ukształtowanych zainteresowań. Może być ona podstawą współczesnego kształcenia i wychowania.

FREIREGO BADIOU: O PEWNEJ ODMIANIE KRYTYKI MYSLI FREIROWSKIEJ I JEJ MOŻLIWEJ OBRONIE

Piotr Stańczyk — 2024-04-01

Artykuł ten ma dwa zasadnicze cele. Pierwszy polega na wprowadzeniu do polskiej teorii edukacji współczesnych odmian krytyki Freirowskiej filozofii edukacji. Pośród wielu najbardziej istotną i niezwykłą jest Braynera (2017) krytyka instytucjonalizacji myśli Freirowskiej. Brayner oskarża freirystów o tworzenie pewnego rodzaju kultu religijnego wokół Freirego, co prowadzi do anihilacji transformatywnego potencjału emancypacyjnego edukacji ludowej.

Drugim zadaniem jest przetłumaczenie krytyki Braynera na język koncepcji uniwersalizmu autorstwa Badiou. Zabieg taki nie tylko pozwoli na zrozumienie krytyki myśli Freirego z wewnątrz Freirowskiego paradygmatu, ale także pozwoli na wprowadzenie pojęcia wydarzenia, aby zrozumieć quasi-religijną dynamikę ciągle obecną w paradygmacie zmiany społecznej.

NATALITY AT RISK? RAISING DOUBTS ON THE EDUCATIONAL IMPORTANCE OF ChatGPT

Pia Rojahn — 2024-04-01

Digital tools are part of our daily life. Thus, they also enter educational contexts. With reference to Hannah Arendt’s writings this paper explores if, and to what extent, digital tools can be considered to be helpful and desirable in education. For this exploration the paper is divided into three parts. In the first part Arendt’s distinction between three human activities and her concepts of animal laborans and homo faber are transferred to educational contexts. The second part connects these concepts to different ideas of educational theory and their consequences for teacher education. Finally, the last part reflects on the risks and potentialities of digital tools in education by taking a closer look at the discussion around ChatGPT and its claimed values for teachers.

DOKTORZY NA STANOWISKU PROFESORA UCZELNI – ROZWIĄZANIA STATUTOWE I PRAKTYKA W WYBRANYCH UCZELNIACH PUBLICZNYCH

Katarzyna Skrzeszewska — 2024-04-01

Celem artykułu jest ocena stopnia, w jakim przepisy ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. poz. 1668, ze zm.) – dalej u.p.s.w.n., zostały odzwierciedlone w przepisach statutów uczelni publicznych. Na temat implementacji prawa zapisanego w u.p.s.w.n. powstały już opracowania (Leja, 2020), jednak dotyczyły one przede wszystkim największych polskich uczelni publicznych. Wyniki tych prac skłoniły autorkę do sprawdzenia, w jaki sposób zaimplementowano prawo w mniejszych jednostkach, gdzie instytucje nieformalne mają większe znaczenie w procesie zarządzania jednostką i tworzenia obowiązującego w niej prawa uczelnianego. W artykule zostaną zaprezentowane rozwiązania, dotyczące polityki awansowej, umożliwiające osobom ze stopniem naukowym doktora na zajmowanie stanowiska profesora uczelnianego. Analiza statutów wybranych uczelni wykazała ogromne zróżnicowanie w sposobie podejścia do tej kwestii. Od najbardziej lakonicznie opisanych warunków, których spełnienie jest niezbędne do zatrudnienia na stanowisku profesora uczelnianego, sprowadzających się do zapisanych w ustawie p.s.w.n. „znaczących osiągnięć” naukowych, artystycznych, dydaktycznych, zawodowych (w zależności od grupy pracowników – Dz.U. poz. 1668, ze zm.), po szczegółowe opisy warunków zatrudnienia, stanowiące wielostronicowe załączniki do statutów. Stąd próba ocenystopnia, w jakim uczelnie otwierają – bądź nie – możliwości awansu osób ze stopniem doktora na sta- nowisko profesora uczelnianego.

Ocenę efektów przyjętych w różnych uczelniach rozwiązań przeprowadzono w oparciu o badanie jakościowe na próbie 17 publicznych szkół wyższych. Badanie przeprowadzono z wykorzystaniem pro- gramu NVivo 12 Plus.

WOKÓŁ RESILIENCE: BADANIA W DZIAŁANIU W NAUKOWYM KOLE PEDAGOGÓW „PRĘŻNOŚĆ” AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ W GDYNI

Agnieszka Bzymek — 2024-04-01

Dotychczasowe próby przedstawienia resilience pozwalają z powodzeniem stosować fenomen w obszarze nauk społecznych (m.in. Rutter, 1987, 2006; Ollson i in., 2003, Borucka i Ostaszewski, 2008). Nadal jednak nie jest to zagadnienie wystarczająco obecne we wspomnianej dziedzinie, zwłaszcza w pedagogice (m.in. Junik, 2011; Gwiżdż, 2015; Smulczyk, 2019, Bzymek, 2020). Artykuł ma na celu przegląd wybranych ujęć prężności oraz odniesienie do działań praktycznych w Naukowym Kole Pedagogów „Prężność” przygotowujących do badań w działaniu.

Autorce przyświeca idea propagowania prężności w obszarze edukacji jako skutecznej formy rozwoju człowieka. Tym samym resilience widziane jako dyspozycja, proces i interakcja (Uchnast, 1997, Luthar i Cicchetti, 2000, Waller, 2001), staje się doskonałym narzędziem wzrostu jednostki i społeczeństwa. Ponadto treści poniższe zawierają twierdzenie, w którym rezyliencja widziana jako system (Ma- sten, 2014) łączy się w sposób znaczący z ideą pedagogiki społecznej Heleny Radlińskiej, o czym traktuje część artykułu. Resilience uobecnione w życiu studentów – przyszłych nauczycieli, wychowawców, opiekunów – ma szansę rozwijać się w wychowankach pozwalając im w ten sposób przezwyciężać negatywne skutki zjawisk i wydarzeń życiowych (Ogińska-Bulik i Jurczyński, 2001) oraz kształtować kompetencje społeczne i osobowe, wreszcie przekształcać środowisko widziane jako system, w którym siły prężności stają się siłami do zmian jednostkowych i społecznych.