Wizerunek dziecka odzwierciedlony w przysłowiach polskich. Jak kreować jego lepszą przyszłość
DOI:
https://doi.org/10.34813/07coll2024Słowa kluczowe:
dziecko, wizerunek, stereotyp, proces wychowania, przysłowieAbstrakt
Autorka uzasadniła w artykule, że analiza zawartych w treści polskich przysłów sposobów postrzegania dziecka jest istotna pod względem naukowym i pragmatycznym (ponieważ skłania do zmian nie tylko w traktowaniu dzieci, lecz także w ujmowaniu roli systemu edukacyjnego oraz systemu zdrowia publicznego). Sprecyzowanie, kim jest dziecko, jak również podkreślenie jego specyfiki, sprzyjają rozumieniu psychiki dzieci oraz docenieniu ich wyjątkowej wrażliwości emocjonalnej i moralnej. Autorka przekonuje, że warto ukazywać szerokim kręgom społecznym, co dorośli zawdzięczają dzieciom, jak wiele się od nich uczą, a także jak dzięki nim doskonalą. Przyswojenie przez rodziców oraz nauczycieli wiedzy tego rodzaju może pomóc im zmienić w otoczeniu nieodpowiednie postawy wobec dzieci, zwłaszcza niekorzystne przyzwyczajenia językowe. Krytyczny stosunek do zawartych w przysłowiach określeń dyskredytujących dziecko – bądź do wypowiedzi rodzących ambiwalencję – wspiera przezwyciężanie stereotypowego postrzegania dziecka w wielu sytuacjach komunikacji społecznej, zarówno lokalnej, jak i globalnej. Przede wszystkim jednak w różnych środowiskach należy promować konstruktywne postrzeganie dziecka, korzystając wpierw z profesjonalnego, naukowego wyjaśnienia pojęcia „dziecko”, a następnie dopiero – z treści właściwie dobranych przysłów.
Bibliografia
Allport, G.W. (1954). The Nature of Prejudice. Addison-Wesley.
Ariès, P. (1973). L’enfant et la vie familiale sous l’ancien régime. Editions du Seuil.
Bain, P. (2012). Poza stereotypy: dehumanizacja i esencjalizm w postrzeganiu grup społecznych (trans. M. Drogosz, M. Bilewicz, M. Kofta). Wydawnictwo Naukowe „Scholar”. https://doi.org/10.4324/9780203110539
Bain, P., Vaes, J., Leyens, J.P. (Eds.). (2014). Humanness and Dehumanization. Routlege Taylor&Francis Group.
Bakan, J. (2013). Dzieciństwo w oblężeniu. Łatwy cel dla wielkiego biznesu (trans. H. Jankowska). Wydawnictwo “Muza” SA.
Bańko, M. (red.). (2017). Inny słownik języka polskiego PWN. P-Ż. Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
Bartmiński, J. (2018). Językowe podstawy obrazu świata. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie.
Bartmiński, J. (2009). Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie.
Bińczycka, J., Smolińska-Theiss, B. (red.). (2005). Wymiary dzieciństwa. Problemy dziecka
i dzieciństwa w zmieniającym się społeczeństwie. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Blusz, K. (red.). (1992). Edukacja i wyzwolenie. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Chlewiński, Z., Kurcz, I. (red.). (1992). Stereotypy i uprzedzenia. Instytut Psychologii Polskiej Akademii Nauk.
Cole, P.M., Luby, J., Sullivan, M.W. (2008). Emotions and the Development of Childhood Depression: Bridging the Gap. Child Development Perspectives, 2(3), 141–148. doi.org/10.1111/j.1750-8606.2008.00056.x
Czerepaniak-Walczak, M. (2006). Pedagogika emancypacyjna. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Dewey, J. (1897). My pedagogic creed. E.L. Kellogg&CO.
Everett, D.L. (2018). Język narzędzie kultury, (Trans.) Z. Wąchocka, P. Paszkowski. Copernicus Center Press Sp. z o.o.
Fidelus, A. (Ed.). (2014). Od stereotypu do wykluczenia. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Gadamer, H-G. (2013). Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej (trans. B. Baran). Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
Gittins, D. (1997). The Child in Question. Red Globe Press London. https://doi.org/10.5040/9781350363175
Gordon, R. (1962). Stereotypy of Imagery and Belief as an Ego Defense. University Press.
Greenberg, M.T., Domitrovich, C.E., Weissberg, R.P., Durlak, J.A. (2017). Social and Emotional Learning as a Public Health Approach to Education. The Future of Children, 1(27), 13–32. https://doi.org/10.1353/foc.2017.0001
Grondin, J. (2007). Wprowadzenie do hermeneutyki filozoficznej (trans. L. Łysień). Wydawnictwo WAM.
Hartley, E. (1946). Problems in prejudice. King’s Crown Press.
Hermann, B., Syjud, J. (red.) (1998). Księga przysłów. Videograf II Sp. z o.o.
Izdebska, J. (2016). Dziecko jako wartość. In: K. Chałas, A. Maj (red.), Encyklopedia aksjologii pedagogicznej (pp. 322–329). Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne „Polwen”.
Jacyno, M., Szulżycka, A. (1999). Dzieciństwo. Doświadczenie bez świata. Oficyna Naukowa.
Jenks, Ch. (1996). Childhood. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203129241
Kehily, M.J. (red. 2008). Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem (trans. M. Kościelniak). Wydawnictwo WAM.
Kessler, V. (2005). Kritisieren ohne zu verletzen. Lernen von den Sprüchen Salomos. Brunnen Verlag.
Key, E. (1909). The Century of the Child. G.P. Putnam’s Sons.
Kiklewicz, A. (red.). (2020). Wizerunek jako kategoria teorii komunikacji, antropologii kultury i semiotyki tekstu. Centrum Badań Europy Wschodniej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Klus-Stańska, D. (2019). Formatowanie dziecka i dzieciństwa. Kontrowersje wokół rozumienia rozwoju w diagnostycznym paradygmacie pedagogiki. In M. Wiśniewska-Kin, J. Bonar, A. Buła (red.), Horyzonty dziecięcych znaczeń (pp. 13–31). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/8142-231-4.02
Kofta, M., Jasińska-Kania, A. (Eds.). (2001). Stereotypy i uprzedzenia: uwarunkowania psychologiczne i kulturowe. Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Korczak, J. (1958a). Wybór pism pedagogicznych, Vol. 1. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Korczak, J. (1958b). Wybór pism pedagogicznych, Vol. 2. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Krawczyk-Wasilewska, V. (2016). Folklore in the Digital Age: Collected Essays. Foreword by Andy Ross. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/8088-258-4
Kuszak, K. (2013). Przysłowie jako językowy nośnik wartości – perspektywa pedagogiczna. Studia Edukacyjne, 3(26), 39–62.
Lippmann, W. (1934). Public Opinion. Macmillan.
Macrae, N., Stangor, Ch., Hewstone, M. (Eds.). (1999). Stereotypy i uprzedzenia, (trans. M. Majchrzak). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Masłowscy D. & W. (2008). Wielka księga przysłów polskich. Bauer-Weltbild Media Sp. z o.o., Sp. K. Klub dla Ciebie.
Matyjas, B. (2008). Dzieciństwo w kryzysie. Etiologia zjawiska. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Mądrzycki, T. (1986), Deformacje w spostrzeganiu ludzi. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Milerski, B. (2011). Hermeneutyka pedagogiczna. Perspektywy pedagogiki religii. Wydawnictwo Naukowe ChAT.
Montessori, M. (1999). La scoperta del bambino. Garzanti Libri.
Muras, J. (selection & red.) (2004). Księga przysłów polskich (wybór). Bauer-Weltbild Media Sp. z o.o., Sp. K. Klub dla Ciebie.
Nyczaj, S. (red.). (1994). Mała księga przysłów polskich. Oficyna Wydawnicza „Ston I”.
Palmore, E.B. (1999). Ageism. Negative and Positive. Springer Publishing Company.
Przyłębski, A. (2019). Hermeneutyka. Od sztuki interpretacji do teorii i filozofii rozumienia. Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Ribar, D.C. (2015). Why Marriage Matters for Child Wellbeing. The Future of Children, 2(25), 11-27. https://doi.org/10.1353/foc.2015.0010
Saran, R., Diaz R. (2010). Beyond Stereotypes: Minority Children of Immigrants in Urban Schools. Sense. https://doi.org/10.1163/9789460910807
Smolińska-Theiss, B. (1993). Dzieciństwo w małym mieście. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Smolińska-Theiss, B. (2014). Dzieciństwo jako status społeczny. Edukacyjne przywileje dzieci klasy średniej. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Ścigalska, B. (2011). Przysłowia ludowe mądrością polskiej wsi. Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego.
Szczepska-Pustkowska, M. (2011). Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii życia casus władzy (i demokracji). Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Wall, J. (2006). Ethics in Light of Childhood. Georgetown University Press.
Woroniec, M. (study) (2013). Mądrość Księgi Przysłów. Wydawnictwo Święty Wojciech.
Young-Bruehl, E. (2012). Childism. Confronting prejudice against Children. Yale University Press.
Żywczok, A. (2015). Konstruktywne wzorce percepcji dziecka i dzieciństwa w przeszłości oraz współcześnie. Wychowanie w Rodzinie, 1(11), 143–153. https://doi.org/10.61905/wwr/171059
Żywczok, A. (2011). Ku afirmacji życia. Pedagogiczne podstawy pomyślnej egzystencji. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Alicja Żywczok
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
