TRADYCJA I ZMIANA. SZKIC O WYCHOWANIU WE WSPÓŁCZESNEJ ŻYDOWSKIEJ RODZINIE ORTODOKSYJNEJ
DOI:
https://doi.org/10.34813/23coll2023Słowa kluczowe:
wywiady eksperckie, rabin, rebecyn, dziedzictwo kulturowe, wychowanie, nowoczesna ortodoksjaAbstrakt
W artykule prezentuję model wychowania w ortodoksyjnej rodzinie żydowskiej w kontekście przeobrażeń wewnątrzreligijnych oraz procesów ogólnospołecznych. W tym celu omawiam tradycyjne i zmieniające się ideały, cele i treści oraz metody wychowawcze, jak również dawne i współczesne podziały obowiązków rodzicielskich i powinności dzieci. Akcentuję kwestie dotyczące przekazu dziedzictwa religijnego, mechanizmy transmisji tradycji judaistycznej między pokoleniami. Refleksję teoretyczną uzupełniam analizą badań własnych przeprowadzonych w latach 2018–2019 – wywiadów eksperckich z rabinami i ich żonami.
Bibliografia
Bagrowicz, J. (2010). Wprowadzenie w problematykę nauczania i wychowania w czasach Je- zusa Chrystusa. W: J. Bagrowicz i S. Jankowski (red.), „Wy mnie nazywacie «Nauczycie- lem» i «Panem» i dobrze mówicie” (J 13,13) (s. 13–50). Wydawnictwo UMK.
Biernasiewicz-Ossowska, E. (2018). Dziecko i jego znaczenie w tradycyjnej kulturze żydow- skie w świetle polskich źródeł etnograficznych przełomu XIX i XX wieku. Zeszyty Etno- logii Wrocławskiej, 28(2), 75–89.
Borzymińska, Z. (2004), Żydowska narzeczona, żydowska żona. Obyczajowość ujęta w ramy prawa. W: A. Żarnowska i A. Szwarc (red.), Kobieta i małżeństwo. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności (s. 119–141). Wydawnictwo DiG.
Brodbar-Nemzer, J.Y. (1988). The Contemporary American Jewish Family. W: D. L. Thomas (red.), The Religion and Family Connection: Social Science Perspectives (s. 66–87). Re- ligious Studies Center, Brigham Young Univerity.
Cukras-Stelągowska, J. (2021). Wywiady eksperckie z przedstawicielami elit: możliwości i ograniczenia w badaniach nad grupami o statusie mniejszościowy. Przegląd Badań Edu- kacyjnych, 34, 115–131. http://doi.org/10.12775/PBE.2021.022
Davey, M. Fish, L. Robila, M. (2001). Ethnic identity in Jewish families. Contemporary Fam- ily Therapy, 23(3), 323–342. http://doi.org/10.1023/A:1011135100526
Friedman, M. (1996), Tradycja rodzinna w judaizmie. Collectanea Theologica, 66(2), 39–48. Geffen, R.M. (1995). Changing family structures and functions and Jewish continuity: some policy implications for the American Jewish community. W: S. Bayme i G. Rosen (red.), The Jewish family and Jewish continuity (s. 117–132). KTAV Publishing House Hoboken.
Goldscheider, C. (2004). Studying the Jewish future. University of Washington Press.
Hatow, J. (2019). Wychowanie i nauczanie dzieci. Pobrano z: https://forumzydowpolski-chonline.org/2019/10/17/wychowaniedzieci/?fbclid=IwAR3IqnXozFHrYn-EzHD0ZqWry99AB9ptcRecwQOP762KyGm3EflckPa2588
Kuć, W. (2001). Dziecko w judaizmie. W: A. Sołtysiak, wyb. M. S. Ziółkowski (red.), Antropologia religii. Wybór esejów. T. 2 (55–72). Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Kugelman, C. (1990). Di jidysze Miszpoche. Powiększenie, 1–4, 135–137.
Kvale, S. (2012). Prowadzenie wywiadów. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lilentalowa, R. (2007). Dziecko żydowskie. Wydawnictwo Biblioteka Midrasza.
Linzer, N. (1995). Self and Others: The Jewish family in crisis, W: N. Linzer, I. N. Levitz i D. J. Schnall (Eds.), Crisis and Continuity: The Jewish Family in the 21st Century (s. 1–22). KTAV Publishing House Hoboken.
Meuser, M., Nagel, U. (2002). Expertlnneninterviews - vielfach erprobt, wenig bedacht. Ein Beitrag zur qualitativen Methodendiskussion. W: A. Bogner, B. Littig, W. Menz (bearb.), Das Experteninterview. Theorie, Methode, Anwendung (s. 71–95). Leske & Budxich. Nikitorowicz, J. (2009). Edukacja regionalna i międzykulturowa. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne sp. z o.o.
Pałubicki, W., Iluk, J. (1995). Małżeństwo i rodzina w dawnym judaizmie i starożytnym chrze- ścijaństwie. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Pilarz, K. (2013). Wychowanie we wspólnocie z Qumran. Nomos.
Pirutinsky, S. (2014). Interpersonal religious struggles within othodox Jewish Families in Israel. Columbia University (doktorat). Pobrano z: https://academiccommons.columbia.edu/doi/10.7916/D8FX77RS
Rzadkowolska, M. (2005). Kobieta żydowska, kobieta czytająca. Napis, 11, 267–276. Sakowicz, E. (2011). Wychowanie młodego pokolenia w religii biblijnego Izraela. Paedagogia Christiana, 27(1), 25–47. http://doi.org/10.12775/PCh.2011.016
Schlesinger, B. (1971). Jewish family in retrospect. W: B. Schlesinger (red.), The Jewish Family. University of Toronto Press.
Shoeman, S. (1997). Early Hebrew education and its significance for present-day educational
theory and practice. HTs Teologiese Studies/Theological Studies, 53(1/2), 407–427. http://doi.org/10.4102/hts.v53i1/2.1635
Skryplonek, L. (2011). Wywiad ekspercki – nowa perspektywa metodologiczna w badaniach pedagogicznych. W: A. Gajdzica, A. Minczanowska i M. Stokłosa (red.), Orientacje jakościowe w badaniach pedagogicznych (s. 129–147). Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Szczepska-Pustkowska, M. (2005). Socjalizujący strumień pamięci: dzieciństwo jako trwanie. Problemy Wczesnej Edukacji, 2(2), 41–51.
Tomczak, M. (2017). Aktywność religijna kobiet w judaizmie. (Rozmowa z Bellą Szwarcman-Czarnotą, pisarką, publicystką, redaktorką, tłumaczką i filozofką, znawczynią tematu do- tyczącego kobiet żydowskich, laureatką nagrody im. ks. Stanisława Musiała 2016). Po- brane z: http://coexist.pl/wp-content/uploads/2017/12/wywiad-z-Bell%C4%85-Szwarcman-Czarnot%C4%85.pdf
Uterman, A. (1989). Żydzi. Wiara i życie. Wydawnictwo Łódzkie.
Włodarczyk, S. (2011). Rola ojca na tle rodziny, synagogi i szkoły w wychowaniu i nauczaniu dzieci w świetle Biblii. CzST, 39, 225–230.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Joanna Cukras-Stelągowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
