KOMUNIKACJA Z DZIECKIEM W PROCESIE KSZTAŁCENIA. WIELOŚĆ PARADYGMATÓW – ODMIENNOŚĆ SPOJRZEŃ
DOI:
https://doi.org/10.34813/25coll2023Słowa kluczowe:
komunikacja, paradygmaty dydaktyki, wczesna edukacja, praktyka nauczania i uczeniaAbstrakt
Tekst podejmuje zagadnienie komunikacji analizowanej na gruncie dydaktyki. Punktem odniesienia prowadzonych rozważań są trzy paradygmaty (obiektywistyczny, interpretatywno-konstruktywistyczny i transformatywny) i wiążące się z nimi odmienne praktyki nauczania i uczenia się oraz charakter wynoszonej wiedzy. Każdy z paradygmatów jest scharakteryzowany pod kątem strategii myślenia, formułowania celów, postrzegania zmiany, pozycji nauczyciela i ucznia, metod nauczania-uczenia się oraz zilustrowany przykładami praktyk komunikacyjnych zaczerpniętych z zajęć z dziećmi wczesnoszkolnymi. Analiza jakościowa zgromadzonego materiału teoretycznego i praktycznego pokazuje, że komunikacja w każdym z paradygmatów jest postrzegana jako ważna i znacząca, a jej rozumienie i zastosowanie przybiera zupełnie inny charakter i prowadzi do odmiennych skutków: od kultu jedynej poprawnej odpowiedzi, przez dialog terapeutyczny po komunikację wiedzotwórczą i krytyczne myślenie.
Bibliografia
Barnes, D. (1988). Nauczyciel i uczniowie. Od porozumiewania się do kształcenia. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Bernstein, B. (1990). Odtwarzanie kultury (tłum. Z. Bokszański i A. Piotrowski). Państwowy Instytut Wydawniczy.
Bobryk, J. (1995). Jak tworzyć rozmawiając. Skuteczność rozmowy. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Bochno, E. (2004). Rozmowa jako metoda oddziaływania wychowawczego: studium teore- tyczno-empiryczne. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Colbert, P., Strong, J. (2017). Talk for writing. Across the curriculum. Open University Press. Dagiel, M. (2009). Badanie zasobu słownikowego i wiedzy gramatycznej uczniów. W: M. Dą- browski (red.), Badanie umiejętności podstawowych uczniów trzecich klas szkoły podstawo- wej. Nauczyciele kształcenia zintegrowanego 2008 – wiele różnych światów (s. 65–86). Centralna Komisja Egzaminacyjna.
Downes, S. (2007). Learning network in practice. Emerging Technologies for Learning, 2, 19–27. Freire, P. (2005). Pedagogy of the oppressed. Continuum.
Gordon, T. (1991). Wychowanie bez porażek. IW PAX .
Grabias, S. (1994). Język w zachowaniach społecznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Hałas, E. (2006). Interakcjonizm symboliczny. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Klus-Stańska, D. (1999). Jak nie rozwijać mówności dzieci, czyli o tzw. pogadance szkolnej. W: D. Klus-Stańska, M. Dagiel (red.), Edukacja polonistyczna na rozdrożach. Spotkania z ję- zykiem polskim w klasach I–III (s. 24–28). Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Klus-Stańska, D. (2002). Konstruowanie wiedzy w szkole. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Klus-Stańska, D., Nowicka, M. (2005). Sensy i bezsensy edukacji wczesnoszkolnej. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Klus-Stańska, D. (2011). Między przedszkolem a szkołą: od monologu do dialogu osób i zna- czeń. W: D. Waloszek (red.), Przestrzeń i czas dialogu w edukacji (s. 139–157). Centrum Edukacyjne Bliżej Przedszkola.
Klus-Stańska, D. (2016). Gdy słowa wiodą na manowce. Krótka rzecz o pułapce polskiej meto- dyki. Problemy Wczesnej Edukacji, 2(33), 9–22.
Klus-Stańska, D. (2018). Paradygmaty dydaktyki. Myśleć teorią o praktyce. Wydawnictwo Na- ukowe PWN.
Kojs, W. (red.) (2001). Procesy komunikacyjne w szkole. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Kwiatkowska, H. (2015). Komunikacja szkolna degraduje. Palący problem edukacji. W: H. Kwiat- kowska (red.), Uczłowieczyć komunikację. Nauczyciel wobec ucznia w przestrzeni szkolnej(s. 17–32). Oficyna Wydawnicza Impuls.
Levinson, P. (2010). Nowe nowe media. Wydawnictwo WAM.
Malewski, M. (2010). Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andragogice. Wydawnictwo Naukowe DSW.
Mądry-Kupiec, M. (2011). Komunikacja werbalna nauczyciela i ucznia na lekcji. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Mc Kay, M., Davis, M., Fanning, P. (2015). Sztuka skutecznego porozumiewania się. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Mezirow, J. (1991). Transformative dimensuions of adult learning. Jossey-Bass.
Nęcki, Z. (1992). Komunikowanie interpersonalne. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Nowak-Łojewska, A. (2013). Strategie komunikowania się na lekcjach w klasach początkowych – perspektywa etnometodologiczna. W: A. Nowicka, R.M. Ilnicka (red.), Opieka, edukacja, profilaktyka i resocjalizacja – wyzwania dla teorii i praktyki pedagogicznej (s. 185–203). Wydawnictwo Uczelni Zawodowej Zagłębia Miedziowego w Lubinie.
Nowak-Łojewska, A. (2021). Podążając śladem dziecięcego rozumienia świata społecznego. Uwagi na marginesie badań mozaikowych. Problemy Wczesnej Edukacji, 1, 64–81.
Nowak-Łojewska, A. (2017). Dziecięce konstrukcje świata w rozmowach z dorosłymi. Pro- blemy Wczesnej Edukacji, 1(36), 54–65.
Nowicka, M. (2010). Socjalizacja na lekcjach w klasach początkowych. Praktyki – przestrzenie – konceptualizacje. Wydawnictwo „Adam Marszałek”.
Putkiewicz, E. (2002). Proces komunikowania się na lekcjach. Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Rosenberg, M.B. (2014). Porozumiewanie bez przemocy. O języku serca. Wydawnictwo „Czarna Owca”.
Sękowski, A.E. (2000). Osiągnięcia uczniów zdolnych. Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Shor, I. (1992). Empowering education. Critical teaching for social change. The University of Chicago Press.
Wawrzyniak-Beszterda, R. (2002). Doświadczenia komunikacyjne uczniów w czasie lekcji. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Wiśniewska-Kin, M. (2013). Dominacja a wyzwolenie. Wczesnoszkolny dyskurs podręcznikowy i dziecięcy. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Wittgenstein, L. (1972). Dociekania filozoficzne. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Whorf, B. L. (2002). Język, myśl, rzeczywistość (tłum. T. Hołówka). Wydawnictwo KR.
Zoller, E. (2009). A dlaczego? Jak odpowiadać na trudne pytania dzieci. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Żylińska, M. (2013). Neurodydaktyka, czyli nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi. Wyspa i Ośrodek Innowacji Edukacyjnych.
Żytko, M. (2009). Badanie umiejętności pisania. W: M. Dąbrowski (red.), Badanie umiejętności podstawowych uczniów trzecich klas szkoły podstawowej. Nauczyciele kształcenia zintegrowanego 2008 – wiele różnych światów (s. 40–64). Centralna Komisja Egzaminacyjna.
Żytko, M. (2010). Pozwólmy dzieciom mówić i pisać. Centralna Komisja Egzaminacyjna.
Żytko, M. (2021). Edukacja w dialogu. Wolters Kluwer.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Agnieszka Nowak-Łojewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
