FIFTY YEARS OF MARITIME SOCIOLOGY IN POLAND

Authors

DOI:

https://doi.org/10.34813/23coll2024

Keywords:

maritime sociology, Polish maritime economy, history of sociology, maritime professions, sea as social space, organizational sociology

Abstract

Sociological reflection on maritime issues is currently characterised by a certain degree of dispersion; it is carried out in various areas of social science. Some of the “nautical” studies are in the area of sociology of work, sociology of organization, or sociology of occupation. These are all those studies that relate to the category of “people of the sea”. (maritime professions or maritime labour organisation). Other “nautical” analyses are closer to environmental or city sociology. The numerous studies on the port city should be highlighted here. The common feature of these studies is the reflection on the social significance of the sea – its influence on the organization of life of individuals and wider communities. It is stressed that the proximity of the sea is a source of social specificity. The people of the sea (together with their families), according to the research carried out, are different from people of the “land” (Woźniak, 1988, p. 295); as port cities differ (also in the symbolic layer) from cities with no connection to the sea (Kowalewski, 2011). Against the background of the empirical research conducted, there is a discussion about the need for an independent sociological sub-discipline that would address the issues identified (the relationship be- tween the sea and social life). However, neither the name itself nor its subject matter (from the perspective of world sociology) is yet clearly defined.

This situation is somewhat different in Polish sociology, where a nautical sociological sub-discipline – maritime sociology – can be distinguished. The aim of this article is to present the development of this sociological sub-discipline in Poland – its subject, main research directions and key theoretical concepts, taking into account the proper (maritime) economic context.

References

Bryniewicz W. (2004). Geneza i dzieje socjologii morskiej. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Bryniewicz, W., Kolodziej-Durnas, A., Stasieniuk, Z. (2010). The Origins of Maritime Sociology and Trends of Its Development. Roczniki Socjologii Morskiej, XIX, 121–132.

Chojnowska, M., Królikowska, I. (2012). Czynnik ludzki – najsłabsze ogniwo systemu bezpieczeństwa życia na morzu. In: Testament RMS „Titanic” – 100 lat po tragedii (pp. 55–75). Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu.

Chojnowska, M., Królikowska, I. (2013). Wychowanie morskie w działaniach Ligii Morskiej i Rzecznej. In: Z Ligą czy bez Ligii? 95 lat Ligii Morskiej i Rzecznej (7–24). Wydawnictwo JP.

Ciechorska-Kulesza, K. (2015). „Nowe” wsie nad wodą. Różnorodność działań zbiorowych na Mierzei i Żuławach Wiślanych. In: H. Podedworna, A. Pilichowski, W. Knieć (red.), Nowi sprawcy zmian społecznych na wsi (pp. 105–125). Wydawnictwo SGGW.

Dajczak, K. (2008). Przemysł stoczniowy w Polsce i na świecie. Prace Komisji Geografii Przemysłu, 10, 123–129.

Dulczewski, Z. (1973). Rybacy bałtyccy. Zagadnienie stabilizacji społeczno-zawodowej. PWN.

Durka, W. (2010). Socjologia szczecińska do 1990 roku. Przegląd Zachodniopomorski, 54, 71–82.

Elias, N. (2007.) The Genesis of the Naval Profession (edited by R. Moelker and S. Mennell). Dublin University College: Dublin Press/Dufour Editions.

GUS. (1969). Rocznik Statystyczny Gospodarki Morskiej 1945–68. Główny Urząd Statystyczny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

GUS. (2018). Polska gospodarka morska 1918–2018. Urząd Statystyczny w Szczecinie.

Horobin, G. W. (1957). Community and Occupation in the Hull Fishing Industry. The British Journal of Sociology, 8(4), 343–356.

Janiszewski, L. (1967). Rybacy dalekomorscy. Studium socjologiczne. Wydawnictwo Instytutu Zachodniego.

Janiszewski, L. (1977). Socjologia morska. Wstęp informacyjny i bibliograficzny. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Szczecinie.

Janiszewski, L. (1978). Koncepcja socjologiczna morskiej rzeczywistości społecznej. Przegląd Zachodniopomorski, 4.

Janiszewski, L. (1985). Socjologia morska jako nauka. Socjologia Morska, 1, 7–26.

Janiszewski, L. (1991). Morskie społeczności lokalne – propozycja badań socjologicznych. In: L. Janiszewski, R. Woźniak (red.), Morskie społeczności lokalne. Teoria i empiria (pp. 3–29). Uniwersytet Szczeciński.

Janiszewski, L. (1997). Autobiografia. In: T. Rzepa (red.), Historia Nauki Polskiej w Autobiografiach (t. IV). Seria Historia Socjologii Polskiej w Autobiografiach cz. II. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Janiszewski, L., Sosnowski, A. (1984). Socjologia morska. Wybór zagadnień. Ossolineum.

Kołodziej, A. (2015). O problemie wyodrębniania subdyscyplin socjologicznych. Status naukowy socjologii morskiej. Studia Maritima, 28, 275–293.

Kołodziej, A. (2019a). Marynarze floty transportowej w świetle studiów nad strukturą społeczną. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Kołodziej, A. (2019b). The Concept of Marinization by Ludwik Janiszewski – To Understand the Influence of the Sea. Cultural Interaction Studies of Sea Port Cities, 20, 159–179.

Kołodziej-Durnaś, A. (2019). The Changing Maritime Industry Sector in Poland: Organizational Field and Organizational Culture. Scientific Journal of Maritime Research/Pomorstvo, 33, 241–246.

Kołodziej-Durnaś, A., Kołodziej, A., Królikowska, I. (2021). Czas marynarzy. O postrzeganiu czasu w pracy na morzu. volumina.pl

Kołodziej-Durnaś, A., Sowa F., Grasmeier M.C. (Eds.) (2023). Maritime Professions. Brill.

Kołodziej-Durnaś, A., Sowa F., Grasmeier M.C. (Eds.). (2022). Maritime Spaces and Society. Brill.

Kowalewski, M. (2011). Mit miasta portowego jako atrakcja turystyczna. In: A. Michalak, A. Sakson, Ż. Stasieniuk (red.), Polskie Ziemie Zachodnie. Studia socjologiczne. Studia i Materiały nr 26. Instytut Zachodni.

Kozak, S. (1995). Wybrane problemy socjologiczne rodzin marynarzy i rybaków oraz studenckich rodzin marynarskich. Studia Gdańskie, 10, 53–62.

Królikowska, I. (2020). Między etatem a freelance – adaptacja zawodowa maritime security operatives – osób pracujących w krajach wysokiego ryzyka. Colloquium, 4, 125–141.

Królikowska, I. (2022). Załoga statku morskiego jako wielokulturowe środowisko pracy w opiniach polskich oficerów. Wyzwania dla edukacji międzykulturowej. Akademia Marynarki Wojennej.

Królikowska, I., Męczkowska-Christiansen, A. (2018). Edukacyjne doświadczenia kobiet-marynarzy w kontekście praktyk morskich. Colloquium, 4, 71–88.

Matejko, A. (1964). Socjologia ludzi morza. Tygodnik Morski, 34, 36.

Męczkowska-Christansen A., Królikowska, I. (2019). Perspectives on Women at Sea in the Light of Female Seafarers’ Experience. Challenges for Maritime Education. Colloquium, 4, 113–128.

Milian L. (1974). Zawód marynarza floty transportowej. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Morskiej.

Nadolski, J. (1964). Socjologia morska. Wykorzystać bazę naukowo-badawczą. Tygodnik Morski, 39.

Nikołajew, J. (1994). Stan i perspektywy badań nad zawodem rybaka dalekomorskiego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 56(1), 125–129.

Nikołajew, J., Leśniewska, G. (2013). Dzieje gospodarki morskiej od walki o polskie granice morskie aż do Unii Europejskiej. Edukacja Humanistyczna, 2(29), 121–139.

Olchowy T. (1969). Podstawowe procesy i etapy kształtowania się świadomości społeczno-zawodowej marynarzy. In. L. Janiszewski (red.), Ludzie morza (pp. 73–93). Instytut Zachodnio-Pomorski w Szczecinie.

Pessel, W.K. (2022). When the sea comes to the city. The case of Polish port Elbląg. In: A. Kołodziej-Durnaś, F. Sowa, M.C. Grasmeier (Eds.), Maritime Spaces and Society (pp. 108–127). Brill.

Polańska, A. (1965). Zawód rybaka morskiego w Polsce. Wydawnictwo Morskie.

Putnam, R. (2008). Samotna gra w kręgle: upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Wydawnictwa Akademicki.

Rancew-Sikora, D. (2011). Lokalność czy ulokalnienie spraw morza na przykładzie sytuacji społeczności rybackich. In K. Ciechorska-Kulesza, R. Kossakowski, P. Łuczeczko (red.), Kultura solidarności. Socjologiczno-antropologiczne analizy kulturowego dziedzictwa „Solidarności” (pp. 281–305). Wydawnictwo Orbis Exterior.

Rancew-Sikowa, D. (2010). Społeczno-symboliczne znaczenie morza. Studia, 3(198), 133–161.

Sitek, E. (1969). Obserwacje z rejsów morskich. Psychospołeczne aspekty zawodu marynarza. In: L. Janiszewski (red.), Ludzie morza (pp. 95–110). Instytut Zachodnio-Pomorski w Szczecinie.

Sowa, F., Kołodziej-Durnaś, A., (2015). A short introductory note on maritime sociology. In: S. Lessenich (Hg.), Routinen der Krise – Krise der Routinen: Verhandlungen des 37. Kongresses der Deutschen Gesellschaft für Soziologie in Trier 2014. Universität Trier.

Stasieniuk, Ż. (2009). Zbiorowość marynarzy w procesie zmian społecznych. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Sztumski, J. (1971). Socjologia morska. Kultura i Społeczeństwo, 15(1), 217–221.

Tönnies, F. (1897a). Der Hamburger Strike von 1896/97. In: H. Braun (Hg.), Archiv für soziale Gesetzgebung und Statistik. Zeitschrift zur Erforschung der gesellschaftlichen Zustände aller Länder (673–720). Heymanns,

Tönnies, F. (1897b). Hafenarbeiter und Seeleute in Hamburg vor dem Strike 1896/97. In: H. Braun (Hg.), Archiv für soziale Gesetzgebung und Statistik. Zeitschrift zur Erforschung der gesellschaftlichen Zustände aller Länder (pp. 173–238). Heymanns.

Tunstall, J. (1972). The fisherman – The sociology of an extreme occupation (3rd edn.). McGibbon & Kee Ltd.

Woźniak, R. (1988). Nowe zakresy badań socjologii morskiej w Polsce. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 3, 295–314.

Woźniak, R. (2016). Rodowody socjologii Pomorza Zachodniego w zarysie. Annals of Marine Sociology, XXV, 44–66.

Wróbel, K., Frankowski J. (2016). Fall and Rise of Polish Shipbuilding Industry. The International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation, 10(1), 151–156.

Downloads

Published

2024-07-24

Issue

Section

Articles