DZIECIŃSTWO PRZED EKRANEM. PRZEGLĄD WYBRANYCH BADAŃ DOTYCZĄCYCH AKTYWNOŚCI Z UŻYCIEM NOWYCH TECHNOLOGII WŚRÓD DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I WCZESNOSZKOLNYM
DOI:
https://doi.org/10.34813/28coll2023Słowa kluczowe:
dzieciństwo, wspomnienia, nowoczesne technologie, zagrożenia ze strony mediówAbstrakt
W XXI wieku dzieci z krajów wysoko rozwiniętych w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym dużą część swojego życia spędzają przed ekranem. Tablety, smartfony, laptopy przyciągają uwagę małych dzieci, zastępując wielozmysłowe poznawanie świata realnego rzeczywistością cyfrową. Pytanie o skalę zjawiska zadają sobie przedstawiciele nauk społecznych i humanistycznych, wielu pedagogów zastanawia się nad odległymi konsekwencjami życia dzieci w świecie cyfrowym. Wyniki prowadzonych światowych badań nad rolą nowoczesnych technologii w życiu małych dzieci są niepokojące. Wiele z nich zwraca uwagę na negatywną rolę nowoczesnych technologii w rozwoju poznawczym i emocjonalnym dzieci w przypadku niewłaściwego wykorzystywania mediów. Krytycznie o mediach w życiu małych dzieci wypowiada się Manfred Spitzer, Paul Desmurget, Gary Small i wielu innych.
Niniejszy tekst ma na celu: 1) analizę wyników badań dotyczących roli nowoczesnych technologii w życiu małych dzieci w Polsce i na świecie; 2) wskazanie pozytywnych i negatywnych aspektów roli mediów w rozwoju dzieci; 3) poddanie refleksji zmian związanych z rozwojem nowoczesnych technologii w życiu małych dzieci.
Bibliografia
Bąk, A. (2015). Korzystanie z urządzeń mobilnych przez małe dzieci w Polsce. Wyniki badania ilościowego. Fundacja Dzieci Niczyje.
Demetrio, D. (2009). Pedagogika pamięci. Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi.
Desmurget, M. (2012). Teleogłupianie. O zgubnych skutkach oglądania telewizji (nie tylko przez dzieci). Wydawnictwo „Czarna Owca”.
Fijałkowska, A., Gruszczyński, W. (2009). Organizacja wspomnień emocjonalnych w pamięci autobiograficznej. Psychiatria Polska, XLIII(3), 341–351.
Iwanicka, A. (2020). Dziecięce wchodzenie w interakcje społeczne za pomocą mediów cyfro- wych – Raport z badań. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 592(7), 50–60.
Jezierski, K. (2020). Specyfika rozwojowa struktury pamięci dzieciństwa w biegu dorosłego ży- cia – wyniki badań narracyjnych. Psychologia Rozwojowa, 25(4), 63–76.
Klakk, H., Wester, C. T., Olesen, L. G., Rasmussen, M. G., Kristensen, P. L., Pedersen, J., Grøntved, A. (2020). The development of a questionnaire to assess leisure time screen-based media use and its proximal correlates in children (SCREENS-Q). BMC Public Health, 20, artykuł 664. https://doi.org/10.1186/s12889-020-08810-6
Kuszak, K. (2017). Charakterystyka rozwoju dziecka w wieku 3–6 lat. W: J. Pyżalski (red.), Małe dzieci w świecie technologii informacyjno-komunikacyjnych. Pomiędzy utopijnymi szansami a przesadzonymi zagrożeniami (s. 11–60). Wydawnictwo „Eter”.
Kuchnowski, M., Pyżalski, J., Kruszak, K., Kuchnowska, A. (2017). Jak technologie informacyjno – komunikacyjne mogą wspierać rozwój poznawczy dziecka w wieku przedszkolnym? Studium teoretyczne. W: J. Pyżalski (red.), Małe dzieci w świecie technologii informacyjno-komunikacyjnych. Pomiędzy utopijnymi szansami a przesadzonymi zagrożeniami (s. 115–159). Wydawnictwo „Eter”.
Piecuch, E. (2011). Dzieciństwo jako wartość. Wychowanie w Rodzinie, 3, 153–166.
Pyżalski, J. (2017). Dzieci w wieku przedszkolnym w świecie technologii informacyjno-komunikacyjnych – w stronę zagrożeń, W: J. Pyżalski (red.), Małe dzieci w świecie technologii informacyjno-komunikacyjnych. Pomiędzy utopijnymi szansami a przesadzonymi zagrożeniami (s. 159–183). Wydawnictwo „Eter”.
Pyżalski J., Wilczyński, P. (2023, sierpnia 12). Dlaczego w mediach tak wiele jest negatywnych przekazów na temat młodzieży. Tygodnik Powszechny, 34. https://www.tygo- dnikpowszechny.pl/dlaczego-w-mediach-tak-wiele-jest-negatywnych-przekazow-na-te- mat-mlodziezy-184325
Rowicka, M., Bujalski, M. (2020). Raport z badania: „Brzdąc w sieci – zjawisko korzystania z urządzeń mobilnych przez dzieci w wieku 0–6 lat”. Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Rowicka, M. (2022). Brzdąc w sieci i brzdąc w sieci 2.0 – informacje o projektach naukowych dotyczących korzystania z urządzeń cyfrowych przez małe dzieci. Psychologia Wychowaw- cza, 68(26), 103–107. https://doi.org/10.5604/01.3001.0053.3994
Rowicka, M. (2023). Raport z badania „Brzdąc w sieci 2.0 – używanie urządzeń mobilnych przez dzieci w wieku 4–6 lat a wybrane funkcje poznawcze”. Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom.
Rzepa, T. (2007). Jakie wspomnienia i w jaki sposób przywołuje najczęściej nasza pamięć bio- graficzna. Przegląd Psychologiczny, 50(4), 385–400.
Small, G., Vorgan, G. (2011). iMózg. Jak przetrwać technologiczną przemianę współczesnej umysłowości. Wydawnictwo „Vesper”.
Spitzer, M. (2013). Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci. Wydawnictwo „Dobra Literatura”.
Szczepska- Pustkowska, M. (2011). Romany Miller wychowanie przez świat fikcyjny do świata rzeczywistego, W: E. Rodziewicz, M. Cackowska (red.), Wychowanie przez świat fikcyjny dla świata rzeczywistego (s. 37–57). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Grażyna Penkowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
