ROLA FILOZOFII SPOŁECZNEJ W OKREŚLANIU ZADAŃ EDUKACJI DLA BEZPIECZEŃSTWA

Abstrakt

Przyjmując przeświadczenie, że wychowanie do każdego rodzaju ustroju ma swoją specyfikę, po opisie rodzajów demokracji (według rozwiniętego rozróżnienia Jürgena Habermasa) autor wiąże je z czterema rodzajami filozofii wychowania i systemów wychowania we współczesnej przestrzeni edukacyjnej. Jest to przestrzeń, którą zdaje się wypełniać: (1) filozofia wychowania rewolucyjnego (socjalistycznego) osadzona na Walce i wolności pozornej; (2) filozofia wychowania liberalnego osadzona na Wolności negatywnej („od”); (3) filozofia wychowania chrześcijańskiego osadzona na Miłości i wolności deliberatywnej („od” i „do”); (4) filozofia wychowania na rzecz pokoju i bezpieczeństwa, osadzona na Wolności pozytywnej („do”). Jednocześnie jest to przestrzeń, której kształt wyrażany jest przez postęp cywilizacyjny tworzący cywilizację „trzeciej fali” manifestowanej w społeczeństwie wiedzy i informacji. Cywilizacja ta wymaga, według antycypacji autorów raportu UNESCO pt. Edukacja jest w niej ukryta siła, intencjonalnego sposobienia myślących obywateli, czyli kognitariuszy. Oni zaś zdają się najlepiej przysposobieni do życia w obywatelskim społeczeństwie wiedzy i informacji. Zasadne ze wszech miar jest to, aby sposobienie takie ciążyło ku bezpieczeństwu, które Erich Fromm nazywa normalnym, odróżnialnym od bezpieczeństwa chorego, definiowanego przez „nekrofilny” sposób życia, w stosunku do bezpieczeństwa zdrowego, definiowanego przez „biofilny” sposób życia. Przysposobienie do bezpieczeństwa normalnego jest wyrażone jako wzajemne ograniczanie „być” (sposobienia do biofilnego sposoby życia) i „mieć” (sposobienia do nekrofilnego sposobu życia), które wpisują się potencjalnie najpełniej w ustrój demokracji deliberatywnej i kompetentnych relacji komunikatywnych, myślących obywateli.